Status spomenika -> Nacionalni spomenik

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na osnovu člana V stav 4. Aneksa 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i člana 39. stav 1. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 6. do 8. novembra 2013. godine, donijela je

O D L U K U

I

Istorijsko područje Gradac, opština Hadžići, proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: nacionalni spomenik).
Nacionalni spomenik čine: praistorijska gradina, rimski spomenici, srednjovjekovni grad, temelji srednjovjekovne crkve, nekropola sa stećcima i kamenolom.
Nacionalni spomenik se nalazi na prostoru koji obuhvata k.č. 130/1, z.k. uložak broj 76, k.č. 131, z.k. uložak broj 74, k.č. 132, z.k. uložak broj 58, k.č. 133 i 134, z.k. uložak broj 258, k.č. 135 i 136, z.k. uložak broj 259, k.č. 137 i 138, z.k. uložak broj 36, k.č. 156, z.k. uložak broj 230, k.o. Zovik i k.č. 1826, z.k. uložak broj 175, k.o. Hadžići, opština Hadžići, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina.
Na nacionalni spomenik se primjenjuju mjere zaštite utvrđene Zakonom o sprovođenju odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (“Službene novine Federacije BiH”, br. 2/02, 27/02, 6/04 i 51/07).

II

Vlada Federacije Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Vlada Federacije) dužna je da obezbijedi pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju i prezentaciju nacionalnog spomenika.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika (u daljem tekstu: Komisija) utvrdiće tehničke uslove i obezbijediti finansijska sredstva za izradu i postavljanje informacione table sa osnovnim podacima o spomeniku i odluci o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom.

III

Radi trajne zaštite nacionalnog spomenika, utvrđuju se mjere zaštite koje se odnose na prostor definisan u tački I stav 3. ove odluke, odnosno dio parcele k.č. 130/1, parcele k.č. 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138 i 156, k.o. Zovik i dio parcele k.č. 1826, k.o. Hadžići. Obuhvat zone zaštite počinje sa tromeđe parcela k.č. 130/1, 138 i 139, k.o. Zovik, te ide na sjecište zemljanog puta i šumske staze. Granična linija zone zaštite zatim nastavlja šumskom stazom do ulaza u parcelu k.č. 131, te ide njenim obodom do najsjevernije tačke parcele k.č. 131. Dalje granična linija ide na kosu u tački Y=6515195, X=4851732, pa produžava kosom do prilaznog zemljanog puta u tački Y=6515267, X=4851785. Granična linija dalje nastavlja do dalekovoda (Y=6515331, X=4851868) te produžava do zemljanog puta u tački Y=6515411, X=4851930. Nadalje se granična linija spušta do dalekovoda iznad rijeke Zujevine u tački Y=6515689, X=4851973, te nastavlja južno trasom dalekovoda do tačke Y=6515404, X=4851345. Sa ove tačke granična linija ide na tromeđu parcela k.č. 130/1, 137 i 155, te nastavlja granicom parcele k.č. 137 sa parcelama k.č. 155, 145/1 i 144. Dalje granična linija nastavlja granicom parcele k.č. 138 sa parcelama k.č. 144, 143/2 i 139. do polazne tačke u tromeđi parcela k.č. 130/1, 138 i 139. Na tom prostoru primjenjuju se sljedeće mjere zaštite:
­- dozvoljeni su isključivo istraživački i konzervatorsko-restauratorski radovi, radovi na tekućem održavanju, uključujući i one radove koji imaju za cilj prezentaciju spomenika, uz odobrenje ministarstva nadležnog za prostorno uređenje u Federaciji Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: nadležno ministarstvo) i stručni nadzor nadležne službe zaštite nasljeđa na nivou Federacije BiH (u daljem tekstu: nadležna služba zaštite);
- nije dozvoljeno pomjeranje nadgrobnika sa grobova na bilo koju drugu lokaciju;
- nije dozvoljeno čišćenje spomenika od lišaja i mahovine;
- izuzetno od prethodne alineje, dozvoljeno je čišćenje stećaka u slučaju da je ono neophodno za istraživanje epigrafskih ili dekorativnih elemenata stećka, uz prethodno izrađen elaborat i odobrenje nadležnog ministarstva. Elaborat treba biti zasnovan na biološkim, hemijskim, fizičkim i drugim analizama za koje konzervator utvrdi da su neophodne, te sadržavati odgovarajuće konzervatorske mjere i procjenu uticaja načina čišćenja na kamen;
- dozvoljena je upotreba savremenih tehničkih rješenja u cilju identifikacije izvorne pozicije spomenika; dozvoljeno je obavljanje radova na infrastrukturi, uz odobrenje nadležnog ministarstva i stručno mišljenje nadležne službe zaštite;
­- nije dozvoljena nikakva izgradnja, eksploatacija prirodnih resursa, niti izvođenje radova koji bi mogli ugroziti nacionalni spomenik ili uticati na izmjenu područja, kao ni postavljanje privremenih objekata ili stalnih struktura čija svrha nije isključivo zaštita i prezentacija nacionalnog spomenika;
- zabranjeno je odlaganje svih vrsta otpada;
- potrebno je pridržavati se mjera zaštite utvrđenih Elaboratom zaštite s dugoročnim programom aktivnosti i okvirnim dinamičkim planom – Srednjovjekovni grad Gradac s nekropolom stećaka i ostacima crkve, kojeg je izradio Kantonalni zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Sarajevo 2010/2011. u kojem je naveden Okvirni dugoročni plan aktivnosti s globalnom dinamikom podijeljenom u etape, koji sadrži plan i dinamiku aktivnosti koje je potrebno sprovesti s ciljem zaštite lokaliteta Gradac;
- prostor spomenika biće otvoren i dostupan javnosti, a može se koristiti u edukativne i kulturne ciljeve.

Vlada Federacije dužna je posebno da obezbijedi sprovođenje sljedećih mjera:
- izraditi Studiju uticaja Kamenoloma „Hadžići“ na okolinu, zbog blizine urbanog područja, opštine Hadžići, blizine naselja Dupovci i Grivići, rijeke Zujevine, koja je dijelom III vodozaštitna zona izvora gradskog vodovodnog sistema Hadžići;
- zabranjena je eksploatacija kamena iz kamenoloma „Hadžići“ na prostoru zone zaštite nacionalnog spomenika;
- odrediti optimalnu količinu eksploziva, kako se ne bi ugrozila stabilnost tla i ostataka zidova objekata nacionalnog spomenika;
- odrediti tehničke uslove za eksploataciju kamena, a koji ni na koji način neće ugroziti nacionalni spomenik i koji trebaju sadržavati saglasnost nadležne službe zaštite;
- izvršiti saniranje izmijenjenih geomehaničkih svojstava terena (nastalih eksploatacijom kamena), kojim će se obezbijediti statička stabilnost nacionalnog spomenika;
- obuhvat istraživačkog i eksploatacionog područja kamenoloma „Hadžići“ urediti tako da svojim daljim aktivnostima ne narušava prirodno i kulturno- istorijsko dobro;
- izraditi Plan sanacije, restauracije, konzervacije i prezentacije nacionalnog spomenika.
Plan sanacije, restauracije, konzervacije i prezentacije nacionalnog spomenika treba sadržavati:
- arheološko istraživanje prostora nacionalnog spomenika;
- uređenje lokaliteta sa uklanjanjem samonikle vegetacije;
- redovno održavanje spomenika.

IV

Svi pokretni nalazi, koji u toku arheološkog istraživanja budu nađeni, biće deponovani u najbližem muzeju koji ispunjava kadrovske, materijalne i tehničke uslove ili u Zemaljskom muzeju Bosne i Hercegovine u Sarajevu, obrađeni i prezentovani na odgovarajući način.
Izuzetno od stava 1. ove tačke, u periodu do ponovnog otvaranja Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine, a u slučaju da najbliži muzej ne ispunjava kadrovske, materijalne i tehničke uslove, nosioci arheoloških istraživanja dužni su da podnesu pisani zahtjev Komisiji da odredi instituciju u kojoj će arheološki nalazi biti privremeno deponovani.
Sav pokretni i nepokretni arheološki materijal koji bude nađen u toku arheoloških istraživanja neophodno je stručno obraditi.
Arheolog – vođa arheoloških istraživanja dužan je nakon izvršenih arheoloških radova da podnese izvještaj Komisiji i instituciji koja je obavila istraživanja.
Arheolog – vođa arheoloških istraživanja mora imati na raspolaganju sav pronađeni pokretni i nepokretni arheološki materijal dok traje istraživanje i dok ne završi izvještaj, a najduže za period od tri godine.
Paralelno s izvođenjem arheoloških istraživanja, neophodna je sukcesivna konzervacija nepokretnih nalaza na lokalitetu i konzervacija pokretnog arheološkog materijala i njegovo deponovanje u odgovarajuće prostore (depoe).
Nakon dostavljanja izvještaja o sprovedenom istraživanju, Komisija će utvrditi pokretne nalaze na koje će biti primjenjivane mjere zaštite koje Komisija utvrđuje.
Iznošenje pokretnih nalaza iz stava 1. ove tačke iz Bosne i Hercegovine nije dozvoljeno.
Izuzetno od odredbe prethodnog stava, ukoliko vođa istraživanja utvrdi da je neophodna obrada nekog nalaza van zemlje, dokaze o tome prezentovaće Komisiji, koja može dozvoliti privremeno iznošenje nalaza iz zemlje pod detaljno utvrđenim uslovima njegovog iznošenja, postupanja s njim u toku boravka van zemlje i njegovog povratka u Bosnu i Hercegovinu.

V

Stavljaju se van snage svi sprovedbeni i razvojni prostorno-planski akti u dijelu u kojem su suprotni odredbama ove odluke.

VI

Svako, a posebno nadležni organi Federacije Bosne i Hercegovine, kantona, gradske i opštinske službe, suzdržaće se od preduzimanja bilo kakvih radnji koje mogu da oštete nacionalni spomenik ili dovedu u pitanje njegovu zaštitu.

VII

Ova odluka dostaviće se Vladi Federacije, nadležnom ministarstvu, nadležnoj službi zaštite i opštinskom organu uprave nadležnom za poslove urbanizma i katastra, radi sprovođenja mjera utvrđenih u tač. II - VI ove odluke, te nadležnom opštinskom sudu radi upisa u zemljišne knjige.

VIII

Sastavni dio ove odluke je obrazloženje sa pratećom dokumentacijom, koje je dostupno na uvid zainteresovanim licima u prostorijama i na web stranici Komisije (http://www.kons.gov.ba).

IX

Prema članu V stav 4. Aneksa 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, odluke Komisije su konačne.

X

Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u «Službenom glasniku BiH».



Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Ljiljana Ševo, Amra Hadžimuhamedović i Dubravko Lovrenović.


Predsjedavajuća Komisije
Amra Hadžimuhamedović


Broj: 05.2-2.3-53/13-39
6. novembra 2013. godine
Sarajevo