Status spomenika -> Nacionalni spomenik

            Objavljeno u „Službenom glasniku BiH“, broj 97/07.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na osnovi člana V stav 4. Aneksa 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i člana 39. stav 1. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 4. do 11. septembra 2006. godine, donijela je

O D L U K U

I

Graditeljska cjelina Džamija Ali-bega Kapetanovića u Vitini, općina Ljubuški,  proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: nacionalni spomenik). 

Graditeljska cjelina se sastoji od objekta džamije, munare i harema u okviru haremskog zida i haremski zid.

Nacionalni spomenik se nalazi na lokaciji označenoj kao k.č. br. 1745/1 i 1745/2, z.k. izvadak br. 100, K.O. Vitina, općina Ljubuški, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina.

Na nacionalni spomenik se primjenjuju mjere zaštite, utvrđene Zakonom o provedbi odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika, uspostavljene prema Aneksu 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (“Službene novine Federacije BiH”, br. 2/02, 27/02 i 6/04).

II

Vlada Federacije Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Vlada Federacije)  dužna je osigurati pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju i prezentaciju nacionalnog spomenika. 

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika (u daljnjem tekstu: Komisija) utvrdit će tehničke uvjete i osigurati finansijska sredstva za izradu i postavljanje informacione ploče sa osnovnim podacima o spomeniku i odluci o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom.

III

U cilju trajne zaštite nacionalnog spomenika na prostoru  definiranom u tački I stav 3. ove odluke, dopušteni su isključivo istraživački, konzervatorsko-restauratorski i radovi na prezentaciji nacionalnog spomenika, odobreni od strane federalnog ministarstva nadležnog za prostorno uređenje  i stručni nadzor nadležne službe zaštite naslijeđa na nivou Federacije Bosne i Hercegovine.

U cilju zaštite nacionalnog spomenika od daljnjeg propadanja, utvrđuju se hitne mjere zaštite:

- ograđivanje prostora harema džamije;

- postavljenje privremene konstrukcije za zaštitu objekta od utjecaja atmosferilija i daljnjeg propadanja;

- ispitivanje i statička analiza konstruktivnih dijelova objekta;

- statička konsolidacija objekta i sanacija konstruktivnih dijelova uz upotrebu tradicionalnih materijala i istih tehnoloških postupaka u najvećoj mogućoj mjeri;

- zaštita objekta od negativnih vanjskih utjecaja.

IV

Stavljaju se van snage svi provedbeni i razvojni prostorno-planski akti koji su u suprotnosti sa odredbama ove odluke.

V

Svako, a posebno nadležni organi Federacije Bosne i Hercegovine, kantona, gradske i općinske službe, suzdržat će se od poduzimanja bilo kakvih radnji koje mogu oštetiti nacionalni spomenik ili dovesti u pitanje njegovu zaštitu i konzervaciju.

VI

             Ova odluka dostavit će će se Vladi Federacije, federalnom ministarstvu nadležnom za prostorno uređenje, nadležnoj službi zaštite naslijeđa na nivou Federacije Bosne i Hercegovine  i općinskom organu uprave nadležnom za poslove urbanizma i katastra, radi provođenja mjera utvrđenih u tač.  II - V ove odluke i nadležnom općinskom sudu radi upisa u zemljišne knjige.

VII

Sastavni dio ove odluke je obrazloženje sa pratećom dokumentacijom, koje je dostupno na uvid zainteresiranim licima u prostorijama i na web stranici Komisije   (http://www.aneks8komisija.com.ba).

VIII

Prema članu V stav 4. Aneksa 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, odluke Komisije su konačne.

IX

Ova odluka stupa na snagu danom donošenja i objavit će se u «Službenom glasniku BiH».

Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik.

Predsjedavajuća Komisije

                                                                        Amra Hadžimuhamedović

Broj: 09-2-689/03-4

7. septembra 2006. godine                                                  

Sarajevo                                                                                      

O b r a z l o ž e n j e

I – UVOD

Na osnovi člana 2. stav 1. Zakona o provedbi odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika, uspostavljene prema Aneksu 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, “nacionalni spomenik” je dobro koje je Komisija proglasila nacionalnim spomenikom, u skladu sa čl. V i VI Aneksa 8. kao i dobra upisana na Privremenu listu nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, sve dok Komisija ne donese konačnu odluku o njihovom statusu.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika je 17. marta 2003. godine primila peticiju od strane Centra za islamsku arhitekturu za proglašenje dobra – Vitinska džamija u Ljubuškom – nacionalnim spomenikom.

U skladu sa odredbama Zakona, a na osnovi člana V stava 4. Aneksa 8. i člana 35. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, Komisija je pristupila provođenju postupka za donošenje konačne odluke za proglašenje dobra nacionalnim spomenikom.

II – PRETHODNI POSTUPAK

U postupku koji prethodi donošenju konačne odluke o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom, izvršen je uvid u:

• dokumentaciju o lokaciji imovine i vlasničku dokumentaciju (zemljišnoknjižni izvadak),

• podatke o sadašnjem stanju i namjeni dobra, uključujući i opis i fotografije, podatke o oštećenjima u toku rata, podatke o intervencijama na restauraciji i drugoj vrsti radova na dobru, itd.,

• historijsku, arhitektonsku i drugu dokumentarnu građu o dobru.

            Na osnovi uvida u prikupljenu dokumentaciju i stanje dobra, utvrđeno je sljedeće:

1. Podaci o dobru

Lokacija

Pristup Graditeljskoj cjelini Džamije Ali-bega Kapetanovića u Vitini je sa sjeveroistočne strane, sa puta Ljubuški - Imotski.

Nacionalni spomenik se nalazi na lokaciji označenoj kao k.č. br. 1745/1 i 1745/2, upisan u z.k. izvadak br. 100, K.O. Vitina, općina Ljubuški, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina.

Glavna osovina objekta Džamije Ali-bega Kapetanovića je u smjeru sjeverozapad-jugoistok. Ulaz je na sjeverozapadnoj strani. Mihrapski zid je na jugoistoku.

Historijski podaci

Naselje Vitina je udaljeno 7 km od Ljubuškog, smješteno uz cestu Ljubuški – Imotski. Naselje se nalazi u Vitinskom polju, kraj izvora rijeke Vrioštice.

Ne postoji puno historijskih podataka o naselju Vitina, lociranom u blizini Ljubuškog.

Naselje je, zajedno sa Ljubuškim, predstavljalo važnu stratešku tačku zapadne Hercegovine prema Mlečanima.

Prema Kasimu Gujiću (1), Vitina je bila naseljena i u periodu Rimljana. U blizini naselja je prolazila rimska cesta Solin – Runovići – Vid (Narona).

Vitina je tokom 14. stoljeća pripadala bosanskom kralju Stjepanu Dabiši, a kasnije Hercegu Stjepanu. Pod otomansku vlast Vitina je pala 1465. ili 1466. godine.

Prema dokumentima iz 17. stoljeća, koje Mujić navodi, Vitina je pripadala Gabeoskom kadiluku.

Postoji više narodnih predaja o nastanku imena Vitina, koje u svojim Prilozima iznosi Muhamed Mujić(2). Prema njemu, naselje je dobilo ime prema rijeci koja kroz njega prolazi. Danas se ta rijeka zove Vriješnica, ali Mujić navodi dokument iz osmanskog perioda u kojem se za naziv rijeke spominje ime Vitina. Mujić također navodi i podatak da Fiala Franjo, u Glasniku Zemaljskog muzeja 1891. godine, današnju rijeku Vriješnicu navodi kao rijeku Vitinu.

Među najznačajnije i najpoznatije porodice Vitine spada porodica Kapetanović. Govoreći o porijeklu porodice Kapetanović, Gujić navodi da potječu od izuzetno bogate i utjecajne hrvatske porodice conte Cvitković–Zdilar, iz sela Zdilar pokraj Imotskog(3). Prema njemu, conte Jozo Cvitković–Zdilar, sin conte Petra i Katarine Cvitković (rođen 8. novembra 1788. godine), bio je časnik u austrijskoj vojsci. S obzirom da je učestvovao u jednoj pobuni, morao je pobjeći iz Imotskog u ondašnju Tursku, odnosno Bosnu i Hercegovinu, najvjerovatnije nakon smrti oca Petra, iza 1814. godine. U Vitini je prešao na islam i dobio ime Sulejman-beg. Vrlo brzo je postao ljubuški kapetan. Sulejman-beg se smatra osnivačem begovske porodice Kapetanovića.

Vjerovatno najznačajniji pripadnik ove porodice jeste Mehmed-beg Kapetanović-Ljubušak (1839 – 1931. godine) (4). Mehmed-beg je bio istaknuti publicista i objavio je nekoliko vrijednih djela. Među muslimanima Bosne i Hercegovine bio je prvi koji se zainteresirao za narodne umotvorine. Za vrijeme turske i austrougarske uprave zauzimao je visoke položaje u državnoj upravi. Za vrijeme austrougarske uprave bio je i gradonačelnik Sarajeva.

Članovi porodice Kapetanović su u Vitini sagradili više objekata, od kojih je najznačajniji njihov dvorac-kula. Ali-beg Kapetanović je dao sredstva za obnovu džamije u Vitini. 

Džamija Ali-bega Kapetanovića u Vitini je locirana uz cestu, iz smjera Ljubuškog, desetak metara od rijeke Vrioštice.

Prema Kasimu Gujiću(5), džamiju je sagradio Ali-beg Kapetanović, sin posljednjeg ljubuškog kapetana Sulejman-bega. Džamija je sagrađena između 1856. i 1858. godine. Ali-beg Kapetanović je umro 1858. godine i ukopan je u haremu džamije. Prema Gujiću, do 1858. godine u Vitini nije postojala džamija i vitinski muslimani su klanjali pod otvorenim nebom na mjestu zvanom Sofa kod izvora Vrioštice. (K. Gujić, Kalendar HKD „Napredak“ za 1939. godinu, str. 167)

Prema Muhamedu Mujiću(6), džamija u Vitini je sagrađena u prvim godinama turske uprave. Po Mujiću, prema natpisu koji se nalazio iznad ulaznih vrata, tokom 1856. godine izvršena je obnova džamije, a ne njena izgradnja.

Iznoseći svoje stavove o izgradnji džamije, Mujić je napisao: „Mi smo proučavajući ovo pitanje došli do sljedećeg rezultata. Vitina je vrlo staro naselje, koje je samim osvajanjem ovog kraja od strane Osmanlija, zajedno sa Ljubuškim, postala važna strateška tačka i tvrđava prema zapadu. Tu je postojala oružana posada i živjelo je nešto stanovništva, kao i drugdje, gdje su Osmanlije dolazile i duže se vremena njihove vojske zadržavale, podizali su džamije za potrebe vojske i samih mještana. Zbog toga bi razumljivo bilo da je u Vitini već od prvih godina osmanske vlasti u ovom kraju sagrađena džamija. Navedenu tvrdnju, da je spomenuta sofa sve do 1858. godine bila jedino mjesto u Vitini za vršenje molitve, smatramo neosnovanom.“ (Mehmed A. Mujić: Prilozi za orijentalnu filologiju, sv. III – IV, Sarajevo, 1952/1953. godine, Prilog proučavanju prošlosti Vitine, str. 627)

Po materijalima upotrebljenim za izgradnju džamije, prema njenom stilskom izrazu, kao i prema unutrašnjoj dekoraciji, uočava se da je objekat građen u najmanje dvije faze i da je više puta obnavljan.

Tokom rata 1992 – 1995. godine, tačnije 1993. godine, džamija je oštećena.

2. Opis dobra

Harem džamije

Prostor oko džamije je izuzetno mali i ograđen je kamenim zidom na zapadnoj strani,  a betonskim na sjeveroistočnoj. Sjeverozapadnu ogradu harema čini objekat visine P+1, koji čini dio vakufa džamije.

Ulaz u harem džamije je sa sjeverozapadne strane.

Džamija

Prema konceptu prostorne organizacije, Džamija Ali-bega Kapetanovića u Vitini pripada jednoprostornim džamijama sa otvorenim trijemom. Natkrivena je šatorastim krovom koji «sakriva» drvenu kupolu. Kamena munara je sagrađena odvojeno od objekta džamije.

Specifični elementi koji ovaj sakralni objekat izdvajaju iz skupine ostalih, jednostavno izvedenih, jednoprostornih džamija su:

- zbog postavke na terenu, u nagibu ispod objekta džamije se nalaze dvije magaze u koje se pristupa sa jugoistočne strane;

- trijem džamije je otvoren sa tri strane, i proteže se kroz cijelu visinu objekta, iako je vizuelno izvedbom konstrukcije podijeljen na dva nivoa;

- unutrašnja drvena kupola, koja natkriva glavni molitveni prostor, izvana je sakrivena šatorastim krovom koji se oslanja na osmougaoni tambur;

- mala kamena munara je izvedena u zapadnom uglu harema džamije, u potpunosti odvojena od objekta džamije. 

Objekat džamije predstavlja masivnu kubusnu građevinu. Dimenzije stranica objekta, mjerene izvana, iznose oko 7,95 m, mjereno bez trijema, odnosno 11,30 x 7,95 m, mjereno sa trijemom. Visina objekta do vijenca trijema iznosi oko 6,50 m, a do vijenca džamije oko 8,0 m. Visina munare iznosi oko 6,0 m.

Zbog nagiba terena, objekat džamije je postavljen na kameni postament, visine oko 95 cm na mjestu trijema.

Džamija ima masivne kamene zidove, debljine od 80 do 90 cm, izvana malterisane, iznutra krečene i prekrivene slikanom dekoracijom.

Kamen korišten za zidove je nepravilnih oblika. Uglovi objekta, kao i šembrane prozora, su izvedeni od pravilno klesanog kamena. 

Konstruktivni sistem objekta džamije čine hatule postavljene u tri nivoa, ispod prozora drugog nivoa, ispod prozora trećeg nivoa, odnosno na mjestu početka trompi i u donjem nivou tambura.

U gornjoj zoni kubusa džamije su vidljive zvučnice, glineni ćupovi postavljani radi akustike prostora.

Volumen unutrašnjeg prostora zatvaraju četiri zida koja primaju opterećenje od kupole sfernog oblika. Kupola se oslanja na iznutra cilindrični, a izvana osmostrani tambur. Za prenos opterećenja sa tambura na zidove, u uglovima zidova se javljaju trompe.

Tambur je građen od kamena sa drvenim hatulama.

Kupola je sa unutrašnje strane izvedena od drvenih dasaka koje tvore skoro pravilnu sferu. Rebra kupole su napravljena od drvenih greda, vezanih za hatulu postavljenu u donjem pojasu tambura.

Kupola je skrivena šatorastim krovom pokrivenim crijepom.

Prozori na fasadama objekta su postavljeni u tri horizontalna pojasa.

U prvom horizontalnom pojasu, na svakoj fasadi su postavljena po dva pravougaona prozora (dimenzija cca 80x150 cm/širina x visina), koja sa vanjske strane imaju kamene okvire prozora (šembrane) i demire od kovanog željeza. Sa vanjske strane, kao i u unutrašnjosti, iznad prozora prvog niza, su urađeni rasteretni segmentni lukovi.

Prozori drugog horizontalnog pojasa (dimenzija cca 70x150 cm, pravougaoni dio, dok visina do tjemena luka iznosi cca 185 cm), koji su postavljeni u istim vertikalnim osovinama kao i prozori prvog pojasa, imaju završetak naglašen prelomljenim lukom.

Prozori trećeg pojasa su postavljeni u gornjoj zoni kubusa džamije, po jedan u središnjoj osovini zida, s tim da prozora trećeg pojasa nema na ulaznoj, sjeverozapadnoj, fasadi. Kao i prozori drugog pojasa, imaju završetak naglašen prelomljenim lukom.

Pored opisanih prozorskih otvora, na jugoistočnoj fasadi se javljaju i ulazi u prostore magaza, smještenih ispod objekta džamije. Dva otvora, širine 280 cm, su završena polukružnim lukom. Lukovi su naglašeni jednostavno izvedenom profilacijom koja izlazi iz ravni zida. Ključni kamen lukova je izvučen iz ravni zida i naglašen obradom. 

S obzirom na materijal upotrebljen za izradu trijema, kao i njegove stilske karakteristike, pretpostavka je da je sagrađen u prvoj polovini 20. stoljeća, najvjerovatnije u periodu između dva svjetska rata.

Trijem džamije je građen od betona. U vertikalnom smislu, trijem je podijeljen na dva dijela, a u horizontalnom na tri. Stupovi prvog nivoa su kvadratnog presjeka, dimenzija 30 x 30 cm. Stupovi su izvedeni sa visokom bazom i kapitelom, sveukupne visine 225 cm. Ograda između stupova, visine oko 45 cm, je izvedena sa perforacijama. Stupovi su međusobno povezani visokom gredom, izvedenom sa jednostavnim profilacijama.

U osovinama stupova prvog nivoa su postavljeni stupovi drugog vertikalnog nivoa.  Stupovi su kvadratnog presjeka, manjih dimenzija u odnosu na stupove prvog nivoa. Ograda između stupova je izvedena kao puna. Stupovi su međusobno povezani polukružnim lukovima.

Trijem je natkriven ravnom betonskom pločom.

Vanjske sofe su napravljene od kamena, visine cca 45 cm. Prilikom izvedbe trijema preko kamene strukture sofa izvedena je betonska ploča.  Sofe su smještene lijevo i desno od ulaznog portala.

Ulazni portal je izveden izuzetno jednostavno. Otvor portala je lučno završen, naglašen uvlačenjem u odnosu na ravan zida. Visina portala iznosi 224 cm, dok je visina samog otvora oko 195 cm.

Unutrašnji prostor džamije je skoro pravilni kubus, sa stranicama dimenzija oko 6,30 m. Prelazak kubusnog prostora u kružni tambur je u enterijeru naglašen izvlačenjem nivoa tambura iz ravni zida. 

Sve unutrašnje zidne površine džamije su malterisane i okrečene. Slikana dekoracija je prisutna na svim zidovima džamije. U zadnjem slikanom sloju korištene su svijetlozelena, svijetlooker i oker boja za zidove i kupolu džamije. Za zadnji slikani sloj su korišteni šabloni. Donja zona zidova džamije, do nivoa prozora drugog horizontalnog pojasa, je bojena svijetlozelenom bojom, sa floralnom dekoracijom. Gornja zona zidova je bojena svijetlooker i oker bojom. Kupola je bojena svijetlozelenom bojom. Ispod postojećeg slikanog sloja, vidljivi su tragovi više oslikanih i dekoriranih slojeva. Na dijelovima zidova kao i u trompama vidljivi su tragovi plave, tamnoplave, ferumcrvene, crne i više nijansi zelene boje. Na jugozapadnom zidu, u gornjoj zoni, su vidljivi tragovi kaligrafskih natpisa.

Na sredini sjeveroistočnog zida džamije, u nivou prozora prvog pojasa smješten je dolaf.

Drveni mahvil, u enterijeru objekta, postavljen je kao prednji mahvil. Ulaz na mahvil je preko drvenih jednokrakih stepenica smještenih na sofama. Konstruktivno posmatrano, poprečne grede mahvila oslanjaju se na hatulu postavljenu u zidu sa jedne strane i na gredu u koju se učepljuju drveni stupovi, sa druge strane. Mahvil nose dva stupa osmougaonog presjeka.

Ograda mahvila je urađena od drveta. Pod je daščani. Drvena greda mahvila je sakrivena ukrasnom daskom.

Konstrukcija mahvila je sa donje strane sakrivena drvenim daskama. Daske su letvicama podijeljene na četverougaona polja. Ispod svijetlozelene boje, korištene za bojenje dasaka, u jugozapadnom dijelu mahvila je vidljiva crvena i siva boja. Četverougaona polja su dekorirana sedmougaonim zvijezdama.

Mimber, izveden od drveta, sačinjavaju tri dijela: portal sa stepeništem i ogradom, gornji piramidalni dio kojeg nose četiri kvadratna stupića povezana prelomljenim lukovima i bočne trougaone površine koje se prostiru ispod ovog dijela i ograde stepeništa.

            Prostor mihraba, širine 1,68 m i visine 3,30 m, je izvučen iz ravni zida za 22,5 cm. Okvir mihraba, svukupne širine 40 cm, jednostavnom je profilacijom podijeljen na dva dijela. Prostor mihraba se završava krunom.

U prostoru između mihrapske niše i okvira mihraba je smješten kaligrafski natpis.

Sedmostrana mihrapska niša, širine 90 cm, je zasvedena bojenom dekoracijom, podijeljenom u tri nivoa.

Čitav prostor mihraba je bojen. Za bojenje su korištene crvena, žuta, oker, zelena, bijela, plava i ružičasta boja.

Baza munare je izvedena od nepravilno tesanog kamena, visine oko 75 cm. Šestougano tijelo munare, visine oko 5,25 m, je jednostavnim vijencem bez profilacija podijeljeno na dva dijela. Prvi, donji dio tijela, je izveden kao puni, od nepravilno klesanog kamena i izvana je malterisan. Gornji dio je izveden od betona(7) i služi kao šerefa. Ulaz je završen lučno. Na preostalih pet stranica je izvedeno pet prozora završenih lukom.

Do munare, odnosno šerefe, se pristupa preko 13 nenatkrivenih kamenih stepenica, širine 80 cm, odnosno 70 cm.  Ograda stepeništa nije izvedena. 

Munarica je završena šatorastim krovom izvedenim od betona.

Pored munarice džamije nalaze se ostaci nišana jednog mezara. Pretpostavka je da su to ostaci nišana mezara Ali-bega Kapetanovića, koji je prema Kasimu Gujiću ukopan u haremu džamije.  

3. Dosadašnja zakonska zaštita

Objekat nije bio pod zaštitom države.

4.  Istraživački i konzervatorsko-restauratorski radovi

              Iako je vidljivo da je tokom postojanja objekta više puta vršena njegova obnova, pisanih podataka o tome nema.

Tokom vremena na objektu su izvršene sljedeće intervencije:

- dozidan je ili promijenjen trijem,

- unutrašnje zidne površine objekta su više puta bojene i oslikavane,

- mihrab, mimber i mahfil su također više puta bojeni,

- gornji dio munarice je obnovljen.

5. Sadašnje stanje dobra

            Objekat Džamije Ali-bega Kapetanovića je tokom ratnih djelovanja 1993. godine oštećen. Tom prilikom je oštećena kupola i unitrašnjost objekta.

Objekat džamije je danas u dosta lošem stanju koje je uvjetovano oštećenjem i neodržavanjem objekta. Na zidovima su primjetni tragovi vlage, usljed koje dolazi do oštećenja unutrašnje dekoracije. Mimber je u potpunosti uništen, a mahfil znatnije oštećen. Krovna konstrukcija je u relativno lošem stanju. Prostori magaza su zatrpani otpadom.

Objekat Džamije Ali-bega Kapetanovića nije u upotrebi.  

6. Specifični rizici:

- nedostatak privremene zaštite objekta od utjecaja atmosferilija,

- nedostatak sredstava za obnovu objekta.

III -   ZAKLJUČAK

            Primjenjujući Kriterije za proglašenje dobra nacionalnim spomenikom (“Službeni glasnik BiH”, br. 33/02 i 15/03), Komisija je donijela odluku kao u dispozitivu. Odluka je zasnovana na sljedećim kriterijima:

A. Vremensko određenje

B. Historijska vrijednost

(veza građevine sa historijskom ličnošću)

D. Čitljivost (dokumentarna, naučna, obrazovna vrijednost)

iv. Svjedočanstvo o određenom tipu, stilu ili regionalnom maniru

E. Simbolička vrijednost

ii. Sakralna vrijednost

iii. Tradicionalna vrijednost

v. Značaj za identitet skupine ljudi

F. Ambijentalna vrijednost

ii. Značenje u strukturi i slici grada

iii. Objekat ili skupina objekata je dio cjeline ili područja

H. Jedinstvenost i reprezentativnost

i. Jedinstven ili rijedak primjerak određenog tipa ili stila

Sastavni dio ove odluke su:

- tehnička dokumentacije – arhitektonske skice objekta urađene od strane saradnika Komisije,

- fotodokumentacija (fotografije stanja objekta u trenutku donošenja konačne odluke Komisije o dobru, august 2006. godine).

Korištena literatura

            U toku vođenja postupka proglašenja Graditeljske cjeline Džamije Ali-bega Kapetanovića u Vitini nacionalnim spomenikom, korištena je sljedeća literatura:

1939.    Kasim Gujić: Vitina, najromantičnije mjesto zapadne Hercegovine, Napredak, Kalendar za 1939. godinu, Sarajevo, 1938. godine

1953.    Muhamed A. Mujić: Prilog proučavanju prošlosti Vitine, Prilozi za orijentalnu filologiju, sv. III – IV, Sarajevo, 1952/1953. godine

1999.    Hivzija Hasandedić: Muslimanska baština Bošnjaka II, Islamski kulturni centar Mostar, 1999. godine

(1) Kasim Gujić: Vitina, najromantičnije mjesto zapadne Hercegovine, Napredak, Kalendar za 1939. godinu, Sarajevo, 1938. godine, str. 164.

(2) Muhamed A. Mujić: Prilozi za orijentalnu filologiju, sv. III – IV, Sarajevo, 1952/1953. godine, Prilog proučavanju prošlosti Vitine, str. 626.

(3) Kasim Gujić, Vitina, najromantičnije mjesto zapadne Hercegovine, Napredak, Kalendar za 1939. godinu, Sarajevo, 1938. godine, str. 165.

(4) Hivzija Hasandedić: Muslimanska baština Bošnjaka II i Kasim Gujić, Napredak, Kalendar za 1939. godinu

(5) Kasim Gujić: Vitina, najromantičnije mjesto zapadne Hercegovine, Napredak, Kalendar za 1939. godinu, Sarajevo, 1938. godine, str. 167.

(6) Muhamed A. Mujić: Prilozi za orijentalnu filologiju, sv. III – IV, Sarajevo 1952/1953. godine, Prilog proučavanju prošlosti Vitine, str. 627.

(7) Gornji dio munare je izveden vjerovatno kada i konstrukcija trijema džamije.