Status spomenika -> Nacionalni spomenik
Objavljeno u "Službenom glasniku BiH", broj 10/05.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na osnovi člana V stav 4. Aneksa 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i člana 39. stav 1. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 4. do 10. maja 2004. godine, donijela je
O D L U K U
I
Graditeljska cjelina - Roznamedži Ibrahim-efendije džamija u Mostaru proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: nacionalni spomenik).
Nacionalni spomenik čine Roznamedži Ibrahim-efendije džamija sa haremom, česmom i mjestom i ostacima Roznamedži Ibrahim-efendijine medrese.
ili 3141 (novi premjer), gr. ul. k.o. Mostar broj 1356 (džamija), odnosno k.č. broj: 34/1 i 34/2 (stari premjer) ili 3139/2 (novi premjer), gr. ul. k.o. Mostar broj 4717 (medresa), džamija je vlasništvo Islamske vjerske zajednice - Vakuf Roznamedži džamije, Općina Stari Grad, a medresa vlasništvo Općine Mostar, Grad Mostar, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina.
Na nacionalni spomenik primjenjuju se mjere zaštite utvrđene Zakonom o provedbi odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (“Službene novine Federacije BiH”, broj 2/02, 27/02 i 6/04).
II
Vlada Federacije Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Vlada Federacije) dužna je osigurati pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju i prezentaciju nacionalnog spomenika.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika (u daljnjem tekstu: Komisija) utvrdit će tehničke uvjete i osigurati finansijska sredstva za izradu i postavljanje informacione ploče sa osnovnim podacima o spomeniku i odluci o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom.
III
U cilju trajne zaštite nacionalnog spomenika na prostoru definiranom u tački I stav 3. ove odluke, utvrđuju se sljedeće mjere:
Ÿ dopušteni su samo konzervatorsko-restauratorski radovi na nacionalnom spomeniku uz odobrenje federalnog ministarstva nadležnog za prostorno uređenje (u daljnjem tekstu: nadležno ministarstvo) i uz stručni nadzor nadležne službe zaštite naslijeđa na nivou Federacije Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: nadležna služba zaštite);
Ÿ obavezno je čuvanje i intenzivno održavanje postojećeg zelenila u prostoru džamijskog groblja (harema).
Posebne mjere:
a) Džamija:
Ÿ dopušteni su radovi konzervacije, održavanja, restauracije i prezentacije objekta;
b) Medresa:
Ÿ izraditi projekat rekonstrukcije objekta - na osnovi dokumentacije o njenom izvornom obliku, odobren od nadležnog ministarstva i uz stručni nadzor nadležne službe zaštite ;
Ÿ izvršiti konzervaciju postojećih dijelova zidova. Prije početka rekonstrukcije potrebno je izvršiti otkapanja površinskih slojeva zemlje kako bi se izvršilo detaljno snimanje, sanacija i konsolidacija originalnih dijelova temelja i zidova;
Ÿ potrebno je implementirati projekat odgovarajuće prezentacije fragmenata objekta prenesenih sa lokaliteta Koski-Mehmed pašinog karavan-saraja (oko 1960. godine) na jugoistočnom dijelu zaštićenog područja.
c) Zaštitni pojas obuhvata parcele koje graniče sa zaštićenim prostorom i dio lijeve obale rijeke Neretve zapadno od kompleksa (nekadašnje dvorište medrese), na kojima se utvrđuju sljedeće mjere:
Ÿ na svim susjednim parcelama koje graniče sa zaštićenim prostorom dopušta se sanacija i adaptacija postojećih objekata uz zadržavanje postojećih gabaritnih dimenzija i visina (svi objekti na kojima se vrše radovi sanacije i adaptacije moraju poštovati građevinsku liniju susjednih objekata i u prizemlju i na spratovima); objekti ne smiju mjerilom i koloritom odudarati od objekata sa ambijentalnim vrijednostima;
Ÿ dopuštena je unutrašnja adaptacija postojećih objekata u cilju prilagođavanja suvremenim uvjetima stanovanja i rada, i novoj namjeni - dopuštene intervencije u unutrašnjem rasporedu i uređenju radi uvođenja instalacija, smještaja kupaonica i suvremenog namještaja;
Ÿ zabranjeno je odlaganje otpada;
Ÿ obavezno je održavanje i hortikulturno uređenje dijela lijeve obale Neretve zapadno od kompleksa (nekadašnje dvorište medrese), na k.č. broj: 3131 i 3132.
IV
Stavljaju se van snage svi provedbeni i razvojni prostorno-planski akti koji su u suprotnosti sa odredbama ove odluke.
V
Svako, a posebno nadležni organi Federacije Bosne i Hercegovine, kantona, gradske i općinske službe suzdržat će se od poduzimanja bilo kakvih radnji koje mogu oštetiti nacionalni spomenik ili dovesti u pitanje njegovu zaštitu i rehabilitaciju.
VI
Ova odluka bit će dostavljena Vladi Federacije, nadležnom ministarstvu, nadležnoj službi zaštite i općinskim organima uprave nadležnim za poslove urbanizma i katastra, radi provedbe mjera utvrđenih u tač. II - V ove odluke i nadležnom općinskom sudu radi upisa u zemljišne knjige.
VII
Sastavni dio ove odluke je obrazloženje sa pratećom dokumentacijom, koje je dostupno na uvid zainteresiranim licima u prostorijama i na web stranici Komisije (http://www.aneks8komisija.com.ba).
VIII
Danom donošenja ove odluke, sa Privremene liste nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine («Službeni glasnik BiH», broj 33/02, «Službeni glasnik Republike Srpske», broj 79/02, «Službene novine Federacije BiH», broj 59/02 i «Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH», broj 4/03), briše se nacionalni spomenik upisan pod rednim br. 407. i 408.
IX
Prema članu V, stav 4. Aneksa 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, odluke Komisije su konačne.
X
Ova odluka stupa na snagu danom donošenja i objavit će se u «Službenom glasniku BiH».
Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik.
PredsjedavajućI Komisije
Dubravko Lovrenović
Broj: 02-2-94/04-1
8. maja 2004. godine
Sarajevo
O b r a z l o ž e n j e
I - UVOD
Na osnovi Zakona o provedbi odluka Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, član 2, stav 1, “nacionalni spomenik” je dobro koje je Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika proglasila nacionalnim spomenikom, u skladu sa čl. V i VI Aneksa 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, kao i dobra upisana na Privremenu listu nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine («Službeni glasnik BiH», broj 33/02), sve dok Komisija ne donese konačnu odluku o njihovom statusu, a za što ne postoji vremensko ograničenje i bez obzira da li je za dotično dobro podnesen zahtjev.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na svojoj sjednici održanoj 22-23. septembra 1999. godine, donijela je odluku o stavljanju Roznamedži Ibrahim-efendije džamije na Privremenu listu nacionalnih spomenika pod rednim brojem 407 i Roznamedži Ibrahim-efendije medrese, pod rednim brojem 408. U skladu sa odredbama Zakona, a na osnovi člana V stava 4. Aneksa 8. i člana 35. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, Komisija je pristupila provedbi postupka za donošenje konačne odluke za proglašenje dobra nacionalnim spomenikom.
II - PRETHODNI POSTUPAK
U postupku koji prethodi donošenju konačne odluke o proglašenju izvršen je uvid u:
Ÿ dokumentaciju o lokaciji imovine i sadašnjem vlasniku i korisniku dobra,
Ÿ podatke o dosadašnjoj zakonskoj zaštiti dobra,
Ÿ podatke o sadašnjem stanju i namjeni dobra, uključujući i opis i fotografije, podatke o oštećenjima u toku rata, podatke o intervencijama na obnovi i drugoj vrsti radova na dobru, itd.,
Ÿ historijsku, arhitektonsku i drugu dokumentarnu građu o dobru, koja je data u popisu korištenja dokumentacije u sklopu ove odluke.
Na osnovi uvida u prikupljenu dokumentaciju i stanje dobra, utvrđeno je sljedeće:
1. Podaci o dobru
Lokacija
Graditeljska cjelina smještena je u Mostaru, užoj zoni Starog grada, na lijevoj obali rijeke Neretve.
Džamija je smještena na uglu Kresine i Braće Fejića ulice i ubraja se među značajnije spomenike islamske arhitekture u Mostaru. Ulaz u džamiju je, na sjeveru, iz Kresine ulice, a neposredno uz džamiju, sjeverno od ulaza, podignuta je i medresa, čije se ruševine i danas vide. Obje ove ustanove sagrađene su prije 1620. godine.
Historijski podaci
U Starom gradu u Mostaru, u periodu osmanske uprave od XV do XIX stoljeća, izgrađene su neke od najmonumentalnijih i arhitektonski najznačajnijih građevina grada. Objekti javne arhitekture zidani su od kamena, monumentalno, sa velikim brojem kupola i svodova i bogatim dekorativnim elementima. Izgradnja potkupolnih objekata predstavlja vrhunac primjene materijala i tehnika građenja. Arhitektura kupolnih džamija i drugih objekata sa kupolama i svodovima, slično prostornom rješavanju iz XVI stoljeća u pogledu primijenjenih materijala, tehnika građenja i konstrukcije, pokazuju veliku sličnost sa konstrukcijama koje su primjenjivane na sličnim zdanjima u Maloj Aziji i Turskoj. Osnovnu zidanu građu predstavljaju kamen i opeka, a u njihovoj primjeni prisutni su lokalni graditeljski utjecaji.
Osnivač džamije Roznamedži Ibrahim-efendija bio je ugledna i utjecajna ličnost na dvoru sultana Murata IV (1623-1640.godine), poznat kao sultanov hroničar (roznamedži). Rodom je iz Nevesinja. Umro je 1637. godine. Ibrahim-efendija je izgradio i prvi vodovod u Mostaru i time omogućio i snabdijevanje jednog dijela grada pitkom vodom. Danas se uz ovu džamiju nalazi nekoliko nišana koji su ovamo preneseni iz Carinskog harema (Mujezinović, 1998. godine, str. 227; Hasandedić, 2000. godine, str. 85).
Kako nije sačuvan Roznamedžijin vakuf, niti postoji natpis na džamiji, nije poznat tačan datum podizanja ove džamije, ali je to bilo svakako prije 1620. godine, kada se džamija i mahala prvi put spominju u zakladnici Ahmeda, sina Ferhatova. Ibrahim-efendija je u neposrednoj blizini izgradio i jednu medresu. S obzirom da je poznato da je ovaj dobrotvor umro 1637. godine, onda se sa sigurnošću može tvrditi da su i džamija i medresa nastale prije 1637. godine (Bećirbegović, 1974. godine, str. 312). Nad ulazom u džamiju sačuvan je natpis o njenoj temeljitoj obnovi iz hidžr. 1315 (1897) godine (Mujezinović, 1998. godine str. 227).
Ova džamija je poznata i kao Kresina džamija, po Kresama čiji su članovi više godina vršili u njoj imamsku dužnost (Hasandedić, 2000. godine, str. 85; Mujezinović, 1998. godine, str. 226).
Zatvorena je 1924. godine i u njoj je jedno vrijeme radila stalna izložba projekata Urbanističkog zavoda u Mostaru. Za vrijeme II svjetskog rata Talijani su je bili jako oštetili, pa su uništili i krasan minbar od koga više nije ništa ostalo (Nametak, Novi behar X, str. 271). Stanje džamije 1953. godine je bilo vrlo loše. Trijem se bio gotovo srušio, unutrašnjost demolirana, prozori porazbijani. Pokrov od lima i malter na fasadi nije odgovarao objektu, a uz to je bio dotrajao. Hitan zahvat bio je potreban i taj je izveden. Unutrašnjost nije uređena (Čelić, 1958. godine).
Krajem 1967. godine vjetar je srušio munaru do šerefeta pa je ona u 1969. godini ponovno dozidana (Hasandedić, 2000. godine, str. 85, 87).
Cjelokupni prostor džamije i podnožje munare oštećeni su granatiranjem iz teškog artiljerijskog naoružanja 1993. godine. Samo je munara ostala, a zgrada je bila dosta srušena. Sanacija oštećenja i radovi na konzervaciji su izvršeni od strane «Administracije EU nad Mostarom» 1995. godine (Gradski zavod za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Mostar).
Kod Roznamedžijine džamije, u Srednjoj ulici, postavljena je, prema različitim izvorima, u periodu od 1621. do 1637. godine česma, priključena na izvor Djevojačke vode. Kod česme je narasla velika košćela pa je prema njoj česma i dobila naziv «Pod košćelom». Smatra se da je na ovoj česmi najhladnija voda u gradu. Kada je stari vodovod dotrajao, ponovno je aktivirana opravkom i proširenjem tog vodovoda 1701/1702. gpodine, a 1885. godine je priključena na novi vodovod kao protočna. Tokom vremena kamena ornamentika oko česme je mijenjana. Česma i danas služi svojoj svrsi (Miletić, 1997. godine, str. 94).
ROZNAMEDŽI IBRAHIM-EFENDIJINA MEDRESA
Najveća mostarska medresa je Roznamedži Ibrahim-efendijina ili Kresina medresa. Nalazila se nasuprot istoimene džamije, nedaleko od lijeve obale Neretve. Kako nije sačuvan Roznamedžijin vakuf niti postoji natpis na džamiji, ne zna se kada su tačno sagrađene ove građevine. Smatra se da je izgrađena prije 1620. godine. Medresa je radila do 1924. godine, a srušena je 1940. godine. Sada se na tom mjestu nalazi park, dok su temelji medrese ostali vidljivi. U njenoj bašči, na obali Neretve, izgrađena je zgrada Islamskog centra (Bećirbegović, 1974. godine, str. 312; Hasandedić, 2000. godine, str. 87; Stanić, Sandžaktar, 1967. godine, str. 88).
Važila je za najveću i najljepšu medresu u Mostaru, a naročito lijep izgled davao joj je šadrvan u njenom dvorištu. Ova medresa je privukla pažnju i putopisca Evlije Čelebije koji je od svih mostarskih medresa u svome putopisu spomenuo jedino nju (Hasandedić, 2000. godine, str.87).
Ova medresa se nekada poistovjećuje sa «Daru l-kurra» i «Daru l-hadis», odnosno «Buk'a medresom» u Karađoz-begovoj mahali (Kasumović, 1999. godine, str. 197).
Poseban dekor cjelokupnom njenom prostoru stvaralo je kaldrmisano dvorište sa središnjim šadrvanom. Najveći i najljepši šadrvan u Mostaru se nalazio pred Roznamedžijinom medresom. Smatralo se da je izgrađen ubrzo nakon provođenja vodovoda u Mostaru 1629. godine i da ga je podigao sam Roznamedžija. Na osnovi podataka vakufname Ahmed-bega Lakišića može se utvrditi da pred Roznamedžijinom medresom nije postojao šadrvan sve do hidžr. 1186 (1772) godine kao ni česma pred njegovom džamijom. Ne zna se šta je vakif ostavio za izdržavanje svojih zadužbina jer se nije sačuvala zakladnica niti ikakav dokument koji izričito o tome govori. Godine 1889. ovaj vakuf je imao u posjedu kuću, dućan i groblje (Hasandedić, 2000. godine, str. 121).
1. Opis dobra
ROZNAMEDŽI IBRAHIM-EFENDIJINA DŽAMIJA
Džamija se sastoji od jednoprostornog molitvenog dijela kvadratne osnove sa stranicom dimenzija 9,20 x 9,20 m, trijema (hajata) sa sjeverne strane i prislonjene vitke kamene munare s desne strane. Krov džamije je četverovodni sa kamenim alemom na vrhu. Pokrov je od složenih kamenih ploča, a krovna konstrukcija je od drveta. Visina zidova do krovnog vijenca je 5 m, visina krova bez alema 8,4 m, a sa alemom 9 m. Građeni su od lomljenog kamena debljine 60 cm. Fasada nije malterisana, nego obrađena tehnikom dersovanja (fina ispuna i obrada spojnica krečnim malterom).
Visina kamene četrnaestostrane munare bez alema je 26,9 m, a sa alemom 27,75 m. Munara je u cjelosti izvedena od fino klesanog kamena tenelije, a sastoji se od postolja (dupa), poligonalnog stupa munare, šerefeta - prstena, koji se sastoji iz 5 redova blokova koji na sebi imaju bogate stalaktite, te završne kupe sa metalnim alemom i unutrašnjeg kamenog stepeništa. Ulaz u munaru se nalazi unutar džamije u prizemlju kroz manji otvor, a jedan otvor postoji i na mahfilu.
Sa sjeverne strane je prislonjen trijem (hajat) sa kamenim sofama (tenelija), dimenzija 3,5 x 9,20 m i 6 drvenih stupova koji nose krovnu konstrukciju i pokrov od kamene ploče. Ispod četverovodnog krova džamije nalazi se potkonstrukcija u vidu osmougaone kupole. Krovnu konstrukciju čine četiri nosiva grebena 14 x 16 cm, koja su upeta u centralni kratki stup na vrhu sa podrožnicom. Kupola je formirana tako što je dijagonalnim gredama iznad kvadrata formiran osmougaonik. Iz svakog ugla polazi po jedna lučna remenata, koje su na vrhu upete u tjemeni prsten formirajući na taj način kriškastu kupolu. Preko remenata je daščani pokov. Cijeli krov je pokriven kamenim pločama.
Ulaz u džamiju je s trijema kroz lučni portal na sjevernoj strani. Svi otvori imaju kamene okvire od tenelije. U sjevernom zidu gdje je i portal ugrađena su dva, a u ostala tri zida po dva uska šiljata prozora podijeljena na dva dijela; oni prizemni četverougaoni su zatvoreni demirima s vanjske strane, a oni u višoj zoni se završavaju lučno i zatvoreni su kamenim tranzenama (perforiranim kamenim pločama). Pored prozora naročito su vrijedni dijelovi dekorativno ukrašenog kamenog namještaja u unutrašnjosti (ćuls). Unutar džamije se nalaze mihrab i drveni mahfil na kamenim stupovima. Mihrab je građen od kamena tenelije sa bogatim dekoracijama (stalaktitima), dobro očuvanim, na kojima se nalaze i najstariji slojevi boje. Mahfile se nalaze u sjeverozapadnom uglu i zauzimaju polovinu raspona zida, od ulaza u munaru do glavnog portala. Kameni mimber, uništen u Drugom svjetskom ratu, nije rekonstruiran, niti ima dostupne dokumentacije o njegovom izvornom izgledu.
ROZNAMEDŽI IBRAHIM-EFENDIJINA MEDRESA
Po ostacima zidova se vidi da je medresa bila građena kao masivna građevina od lomljenog kamena. U vanjskom zidu mogu se uočiti prvobitni otvori prozora koji su zazidani. Pretpostavlja se da su zazidani kako bi osigurali potreban mir, dok su se, sa druge strane, probili prozori prema dvorištu. Imala je drvenu stropnu i krovnu konstrukciju (Bećirbegović, 1974. godine, str. 312, 314).
Iz tlocrta se vidi da je to jedna od većih medresa izgrađenih u obliku slova «L». Devet manjih, približno kvadratnih soba za učenike čine jedan krak medrese, a dvije veće prostorije (dershane), smještene do ulice, služile su za predavanja i činile njen drugi krak. Trijem sa drvenim stupovima povezuje oba kraka i uokviruje dvorište medrese. Iz prostora trijema je bio direktan pristup u sve sobe. Svaka soba je imala kamin. Uz dvorište se nalazio šadrvan. Krovovi soba sa visokim dimnjacima tvorili su uređenu cjelinu jedinstvenog arhitektonskog ritma. Ukupna korisna površina koju je medresa zauzimala sastojala se od 150 m2 površine soba, 114 m2 površine trijema i 284 m2 površine dvorišta.
Nakon rušenja 1940. godine, lokalitet medrese pretvoren je u manji park 1950. godine. U jugoistočnom dijelu lokaliteta, uz Fejića ulicu, formirana je nova struktura sa stupovima prenesenim sa lokaliteta Koski-Mehmed pašinog karavan-saraja (oko 1960. godine).
1953. godine je česma ispred Roznamedžijine medrese prenesena uz istočni zid istoimene džamije, gdje je napravljen priključak na aktivni vodovod, tako da danas ponovno služi svojoj svrsi (Mujić, 1956. godine, str. 193).
2.,Dosadašnja zakonska zaštita
Na osnovi zakonske odredbe, a rješenjem Zemaljskog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti NR BiH u Sarajevu, broj: 732/50 iz 1950. godine, Roznamedži Ibrahim-efendije džamija u Mostaru stavljena je pod zaštitu države.
Na osnovi zakonske odredbe, a rješenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture NR BiH u Sarajevu, broj: 02-645-3, iz 1962. godine, Roznamedži Ibrahim-efendije džamija u Mostaru upisana je u Registar nepokretnih spomenika kulture.
Prostornim planom Republike Bosne i Hercegovine do 2002. godine Roznamedži Ibrahim-efendije džamija je evidentirana i valorizirana kao spomenik I kategorije.
Prostornim planom Republike Bosne i Hercegovine do 2002. godine, dijelovi Roznamedži Ibrahim-efendije medrese su evidentirani i valorizirani kao spomenici III kategorije.
Na Privremenoj listi nacionalnih spomenika Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika nalaze se sljedeća dobra:
- pod rednim brojem 407, Roznamedži Ibrahim-efendije džamija – proglašena 22-23. septembra 1999. godine,
- pod rednim brojem 408, Roznamedži Ibrahim-efendije medresa– proglašena 22-23. septembra 1999. godine.
3. Istraživački i konzervatorsko - restauratorski radovi
- 1897. godine – temeljita obnova džamije
- 1952. godine - izmijenjeni stupovi i ploča na trijemu Roznamedžijine džamije
- 1953. godine – završeni radovi na Roznamedžijinoj džamiji, obnovljen trijem i uređen krov
- 1995. godine - sanacija oštećenja i radovi na konzervaciji džamije
- 1997. godine – projekat rekonstrukcije džamije
- 2003. godine – prijedlog rekonstrukcije medrese (AKTC/WMF Mostar project)
Ÿ Zavod za zaštitu kulturno-historijskog i pririodnog naslijeđa Mostar, u saglasnosti sa Gradskom upravom Mostara i upravnim organima Općine Strari Grad u Mostaru izradio je idejni projekat faksimilske rekonstrukcije medrese (Gradski zavod za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Mostar).
Ÿ Rekonstruirani objekat bi trebao osigurati suvremenu upotrebu uz zadržavanje tradicionalnih vrijednosti islamske arhitekture, posebno objekata istog karaktera. Rekonstrukciju treba izvesti autentičnim materijalima i detaljima.
4. Sadašnje stanje dobra
Posljednjih stotinu godina okruženje kompleksa je potpuno promijenjeno; džamija – značajan prostorni reper tokom nekoliko stoljeća, sada je okružena masivnim strukturama potpuno drugačijeg arhitektonskog izraza. U okviru programa rehabilitacije historijske jezgre do sada su urađeni i izvršeni svi potrebni konzervatorski i restauratorski radovi Roznamedži Ibrahim-efendijine džamije. Objekat je trenutno u dobrom stanju i služi svojoj svrsi.
Medresa je srušena 1940. godine i na njenom mjestu se nalazi park. Veći dio zidova medrese do visine 50 cm je sačuvan na lokalitetu u sklopu uređenja parka. U bašči medrese, na obali rijeke Neretve, izgrađena je zgrada Islamskog centra 2000. godine.
III - ZAKLJUČAK
Primjenjujući Kriterije za dnošenje odluke o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom («Službeni glasnik BiH», broj 33/02 i 15/03), Komisija je donijela odluku kao u dispozitivu. Odluka je zasnovana na sljedećim kriterijima:
A) Vremensko određenje
B) Historijska vrijednost
C) Umjetnička i estetska vrijednost
ii. Proporcije
iii. Kompozicija
v. Vrijednost detalja
E) Čitljivost
v. Svjedočanstvo o određenom tipu, stilu ili regionalnom maniru
G) Simbolička vrijednost
i. Ontološka vrijednost
ii. Sakralna vrijednost
iii. Tradicionalna vrijednost
iv. Vezanost za rituale ili obrede
v. Značaj za identitet skupine ljudi
H) Ambijentalna vrijednost
i. Odnos oblika prema ostalim dijelovima cjeline
ii. Značenje u strukturi i slici grada
iv. Objekat ili skupina objekata je dio cjeline ili područja
I) Izvornost
vi. Namjena i upotreba
vii. Tradicija i tehnike
viii. Položaj i smještaj u prostoru
ix. Duh i osjećanja
xi. Drugi unutrašnji i vanjski činitelji
J)Jedinstvenost i reprezentativnost
i.Jedinstven ili rijedak primjerak određenog tipa ili stila
K)Cjelovitost
i.Fizička cjelovitost (kompaktnost)
ii.Homogenost
iii.Zaokruženost (kompletnost)
Sastavni dio ove odluke su grafički prilozi i fotodokumentacija navedeni u popisu koji slijedi.
1. GRAFIČKI PRILOZI
1.1. Zone zaštite graditeljske cjeline
1.2. Kopija katastarskog plana Roznamedži Ibrahim-efendije džamije i medrese
1.3. Z.k. izvadak za objekat Roznamedži Ibrahim-efendije džamije
1.4. Z.k. izvadak za objekat Roznamedži Ibrahim-efendije medrese
1.5. Rješenje Zemaljskog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti NR BiH u Sarajevu, iz 1950. godine, o stavljanju pod zaštitu države Roznamedži Ibrahim-efendije džamije u Mostaru
1.6. Rješenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture NR BiH u Sarajevu, iz 1962.
godine, o upisu u Registar nepokretnih spomenika kulture Roznamedži Ibrahim-efendije džamije u Mostaru
1.7. Izvod iz karte Mostara 1881. godine
1.8. Projekt rekonstrukcije iz 1892. godine
1.9. Projekt rekonstrukcije iz 1997. godine
1.9.1. Situacija kompleksa
1.9.2. Osnova džamije
1.9.3. Osnova mahfila džamije
1.9.4. Osnova krovne konstrukcije
1.9.5. Osnova plafonske konstrukcije
1.9.6. Sjeverna fasada džamije
1.9.7. Istočna fasada džamije
1.9.8. Južna fasada džamije
1.9.9. Zapadna fasada džamije
1.9.10. Detalji - stolarija
2. FOTODOKUMENTACIJA
2.1. Historijske fotografije objekta džamije i ostataka medrese
2.2. Fotografije džamije u toku obnove 1997. godine
2.3. Fotografije džamije nakon završetka obnove
2.3.1. Vanjski izgled objekta
2.3.2. Enterijer objekta
Korištena literatura
1951. Hamdija Kreševljaković, Esnafi i obrti u Bosni i Hercegovini, II Mostar /1463-1878/, Zagreb, 1951.
1956. Mujić, Muhamed, Stari mostarski vodovod, Naše starine III, Godišnjak Zemaljskog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti NR Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1956.
1961. Hasandedić, Hivzija, Kulturno-istorijski spomenici u Mostaru iz turskog doba, Prilozi za orijentalnu filologiju, sv. X-XI, Sarajevo, 1961.
Nametak, Hasan, Mostarske džamije, Novi behar X
1967. Stanić, Radomir i Sandžaktar, Meliha, Konzervacija Karađoz-begove medrese u Mostaru, Naše starine XI, Godišnjak Zavoda za zaštitu spomenika kulture SR Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1967.
1974. Bećirbegović, Madžida, Prosvjetni objekti islamske arhitekture u Bosni i Hercegovini, Separat iz Priloga za orijentalnu filologiju XX-XXI, Sarajevo, 1974.
1994. Pašić, Amir, Islamic Architecture in Bosnia and Herzegovina, IRCICA, Istanbul, 1994.
1997. Miletić, Karlo Drago, Mostar – susret svjetskih kultura, Zajednica općina s hrvatskom većinom, Glavno tajništvo HDZ BiH, Mostar, 1997.
1998. Mujezinović, Mehmed, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga III, Sarajevo-Publishing, Sarajevo, 1998.
1999. Kasumović, Ismet, Školstvo i obrazovanje u bosanskom ejaletu za vrijeme osmanske uprave, Islamski kulturni centar, Mostar, 1999.
1999. A Joint Conservation Project of the Aga Khan Trust for Culture's Historic Cities Support Programme & The World Monuments Fund, Reclaiming Historic Mostar: Opportunities for revitalization, 15 Donnor Dossier for Conservation of the high Priority Cities in the Historic Core, New York - USA, Istanbul - Turkey, 1999.
2000. Hasandedić, Hivzija, Mostarski vakifi i njihovi vakufi, Medžlis Islamske zajednice Mostar, Mostar, 2000.
2001. Regulacioni plan očuvanja i razvoja starog grada u Mostaru, pripremljen u suradnji Grada Mostara, Općine Stari Grad i The Aga Khan Trust for Culture, Geneva & The World Monuments Fund, New York, usvojen od Vijeća Gradske općine Mostar - Stari grad, na sjednici održanoj 10. maja 2001. godine i objavljen u Službenom glasniku Gradske općine Mostar - Stari Grad, broj 12001, 15. maj 2001. godine
2003. Gradski Zavod za zaštitu kulturnog-historijskog i prirodnog nasljeđa Mostar, Rad Zavoda za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog nalijeđa Mostar u periodu od 1994. do 2003. godine, brošura, Mostar, 2003.
2003. City of Mostar, The Old Town in Mostar – Management Plan, Mostar, 2003.
|
