Status spomenika -> Nacionalni spomenik

           Objavljeno u "Službenom glasniku BiH", broj 6/03.

           Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na osnovu Člana V stav 4. Aneksa 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i Člana 39. stav 1. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj 05. do 11. novembra 2002. godine, donijela je

O D L U K U

I

            Muzej I zasjedanja Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja (ZAVNOBiH-a) u Mrkonjić-Gradu zajedno sa stalnom muzejskom postavkom i enterijerskom opremom proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

            Objekat se nalazi u centralnoj zoni Mrkonjić-Grada na k.č. 26/63, k.o. Mrkonjić-Grad, Republika Srpska.

            Na nacionalni spomenik iz stava 1. ovog člana primjenjuju se mjere zaštite i rehabilitacije utvrđene Zakonom o sprovođenju odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika ustanovljene u skladu sa Aneksom 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (“Službeni glasnik Republike Srpske” broj 9/02).

II

            Vlada Republike Srpske dužna je da preduzme odgovarajuće pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju, prezentaciju i rehabilitaciju nacionalnog spomenika iz tačke i ove odluke.

            Vlada Republike Srpske dužna je da obezbijedi sredstva za izradu i sprovođenje potrebne tehničke dokumentacije u cilju vraćanja objekta Muzeja i zasjedanja ZAVNOBIH-a u Mrkonjić-Gradu u stanje prije 1992. godine.

            S obzirom na istorijski značaj objekta Muzeja i zasjedanja ZAVNOBIH-a u Mrkonjić-Gradu potrebno je da se pristupi izradi detaljnog plana zaštite i obnove objekta.

Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske dužno je da prikupi podatke o pokretnim dobrima koja su se nalazila u objektu i izvrši njihov povrat, nakon čega je dužno da dostavi te podatke Komisiji za očuvanje nacionalnih spomenika (u daljem tekstu: Komisija).

            Komisija će utvrditi tehničke uslove i obezbijediti finansijska sredstva za izradu i postavljanje informacione table sa osnovnim podacima o spomeniku i odluci o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom.

III

            Utvrđene mjere zaštite su:

-         sanacija svih oštećenja na objektu,

-         vraćanje isključive predratne namjene objekta-Muzeja i zasjedanja ZAVNOBIH-a,

-         rekonstruisanje enterijera na osnovu postojeće tehničke dokumentacije, koja se čuva u Istorijskom muzeju Bosne i Hercegovine u Sarajevu.

IV

            Stavljaju se van snage svi sprovedbeni i razvojni prostorno-planski akti koji su u suprotnosti sa odredbama ove odluke.

V

            Svako, a posebno nadležni organi Republike Srpske, gradske i opštinske službe suzdržaće se od preduzimanja bilo kakvih radnji koje mogu da oštete nacionalni spomenik iz tačke I ove odluke ili da dovedu u pitanje njegovu zaštitu i rehabilitaciju.

VI

            Ova odluka dostaviće se Vladi Republike Srpske, Ministarstvu za urbanizam, stambeno-komunalne djelatnosti, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske, Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske i Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog naslijeđa Republike Srpske, opštinskim organima uprave nadležnim za poslove urbanizma i katastra radi sprovođenja mjera utvrđenih u tač. II, III i IV ove odluke i nadležnom opštinskom sudu radi upisa u zemljišne knjige.

VII

            Sastavni dio ove odluke je obrazloženje sa pratećom dokumentacijom, koje je dostupno na uvid zainteresovanim licima u prostorijama i i na njeb stranici Komisije  (http://njnjnj.aneks8komisija.com.ba).

VIII

            Prema članu V, stav 4. Aneksa 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, odluke Komisije su konačne.

IX

            Ova odluka stupa na snagu danom donošenja i objaviće se u «Službenom glasniku BiH» i «Službenom glasniku Republike Srpske».

            Ovu odluku Komisija je donijela u sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, LJiljana Ševo, Tina Wik.

                                                                                                                                    Predsjedavajući Komisije

Dubravko Lovrenović

Broj: 01-280/02

06. novembra 2002. godine

Sarajevo

O b r a z l o ž e n j e

I – UVOD

            Na osnovu Zakona o provođenju odluka Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, član 2, stav 1, “nacionalni spomenik” je dobro koje je Komisija  za očuvanje nacionalnih spomenika (u daljem tekstu: Komisija) proglasila nacionalnim spomenikom, u skladu sa članovima V i VI Aneksa 8. Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (u daljem tekstu: Aneks 8.), kao i dobra upisana na Privremenu listu nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine («Službeni glasnik BiH», broj 33/02), sve dok Komisija ne donese konačnu odluku o njihovom statusu, a za šta ne postoji vremensko ograničenje i bez obzira da li je za dotično dobro podnesen zahtjev.

            Komisija je, na osnovu podnesenog prijedloga za proglašenje Muzeja I zasjedanja  ZAVNOBIH-a u Mrkonjić-Gradu nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine, pristupila provođenju postupka za proglašenje dobra nacionalnim spomenikom,  u skladu sa članom V,  Aneksa 8. i članom 35. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika.

II – PRETHODNI POSTUPAK

            U postupku koji prethodi donošenju konačne odluke o proglašenju izvršen je uvid u:

-         dokumentaciju o lokaciji imovine i sadašnjem vlasniku i korisniku dobra,

-         podatke o dosadašnjoj zakonskoj zaštiti dobra,

-         podatke o sadašnjem stanju i namjeni dobra, uključujući i opis i fotografije, podatke o eventualnim oštećenjima u toku rata, podatke o eventualnim intervencijama na restauraciji ili drugoj vrsti radova na dobru, itd,

-         podatke o pokretnom naslijeđu koje se nalazilo u sklopu dobra,

-         istorijsku, arhitektonsku ili drugu dokumentarnu građu o dobru, koja je data u popisu korištenja dokumentacije u sklopu ove odluke.

            Na osnovu uvida u  prikupljenu dokumentaciju, utvrđeno je sljedeće:

1. Podaci o lokalitetu

a) Lokacija

            Objekat Muzeja I zasijedanja ZAVNOBiH-a se nalazi u centralnoj zoni Mrkonjić-Grada na k.č. 26/63, k.o. Mrkonjić-Grad. Vlasnik objekta je Opština Mrkonjić-Grad.

b) Istorijski podaci

            Objekat je namijenski izgrađen 1896. godine kao trgovina.

            U ovoj zgradi je 25. i 26. novembra 1943. godine održano Prvo zasjedanje Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja BiH-ZAVNOBIH, koje je ujedno bilo i konstituirajuća skupština, uz prisustvo 141 delegata, od 173 delegovanih. ZAVNOBIH je osnovan kao centralno političko predstavništvo Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP-a) i najvišeg organa narodne vlasti Bosne i Hercegovine.

            Zgrada u kojoj je održano Prvo zasjedanje ZAVNOBiH-a, 1943. godine, vlasništvo je porodice Gašić, koji su u tom objektu do 1941. godine držali kafanu. U avgustu 1942. godine pomenuta zgrada pretvorena je u Dom kulture. Objekat je 1953. godine, odlukom Izvršnog vijeća SR BiH, pretvoren u Muzej I zasijedanja ZAVNOBIH-a. U okviru pripremnih aktivnosti na obilježavanju desetogodišnjice Prvog zasjedanja ZAVNOBIH-a opštinski organi vlasti Opštine Mrkonjić-Grad su pristupili preuređenju i adaptaciji same zgrade i okolnog dvorišta (skidanje krova, preuređenje enterijera, postavka istorijskih dokumenata, uređenje prostora oko objekta).       

c) Dosadašnja zakonska zaštita

            Rješenjem Zavoda za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Bosne i Hercegovine Muzej I zasjedanja ZAVNOBIH-a je registrovan kao spomenik istorijskog značaja i upisan u Registar nepokretnih spomenika pod red. br. 301.

            Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog naslijeđa Republike Srpske – Banja Luka je izdao saglasnost, br. 01-290/2001, od 31.08.2001. godine, na promjenu namjene korištenja zgrade Muzeja I zasjedanja ZAVNOBIH-a u kulturne svrhe, a na osnovu zahtjeva JP Kioc «Petar Kočić», Mrkonjić-Grad, br. 134/2001, od 03.08.2001. godine.

2. Opis spomenika

            Objekat se sastoji iz kuće površine 160 m2  i dvorišta u površini od 150 m2, ukupne površine 310 m2. Objekat je prvobitno bio u vlasništvu porodice Gašić, ali je 1957. godine izvršena kupoprodaja objekta sa pripadajućim dvorištem u korist Uprave zgrada republičkih državnih organa NRBiH. Objekat je trenutno evidentovan kao društvena svojina-opštenarodna imovina Opštine Mrkonjić-Grad.

            Objekat je u prvobitnoj namjeni bio trgovina i ugostiteljski objekat, a u prizemnom dijelu je služio kao ostava.

3. Sadašnje stanje lokaliteta

            Uvidom na licu mjesta ustanovljeno je da objekat u toku ratnih dejstava nije pretrpio značajnija oštećenja te da se nalazi u lošem stanju usljed neadekvatnog održavanja. Objekat je trenutno bez namjene i izložen je daljnjem propadanju. Sva pokretna dobra koja su se nalazila u objektu su uništena ili su nestala.

POKRETNO NASLIJEĐE

            U sastavu Narodnog univerziteta u Mrkonjić-Gradu, 1953. godine su osnovane dvije muzejske institucije, koje su pripadale kategoriji istorijskih, meromijalnih muzeja:

1. Muzej I zasjedanja ZAVNOBiH- a,

2. Dom ZAVNOBiH- a.

            Stalna postavka Muzeja I zasjedanja ZAVNOBIH-a (u kući porodice Gašić),  realizovana je 1968. godine uz pomoć Muzeja revolucije Bosne i Hercegovine (današnji Istorijski muzej Bosne i Hercegovine), a izmijenjena i dopunjena je 1973. godine. Svi izloženi originalni eksponati, (fotografije, dokumenti, proglasi, novine, crteži, lični i upotrebni predmeti delegata ZAVNOBiH- a), izuzeti su iz fondova Muzeja revolucije. Ostali predmeti koji su trebali da dočaraju izgled prostorije u kojoj je održano zasjedanje, nabavljeni su kasnije u Mrkonjić-Gradu, Petrovcu i njihovoj okolini.

Rješenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirode Bosne i Hercegovine, Muzej ZAVNOBiH-a, odnosno kuća porodice Gašić u kojoj je održano zasjedanje ZAVNOBiH-a, je 1971. godine proglašen spomenikom kulture.

            Zadaci Muzeja I zasjedanja ZAVNOBiH- a bili su prikupljanje dokumentarne građe koja se odnosila na Prvo zasjedanje ZAVNOBiH- a, međutim, značajnijih rezultata nije bilo, jer se gotovo cjelokupna građa te tematike nalazila u Muzeju revolucije Bosne i Hercegovine, Arhivu Bosne i Hercegovine i Institutu za istoriju. Iz tog razloga Muzej je imao pedagošku svrhu.

Muzej je posjedovao vlastitu biblioteku koja je uglavnom obuhvatala tematiku vezanu za zasjedanje ZAVNOBiH- a.

ENTERIJER SOBE PRVOG ZESJEDANJA ZAVNOBiH-a

III – ZAKLJUČAK

            Primejnjujući Kriterijume za donošenje odluke o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom, («Službeni glasnik BiH», broj 33/02), s obzirom na: vremensko određenje (IIA), istorijsku vrijednost (IIB) i simboličku vrijednost (IIE.v.), Komisija je  donijela odluku o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom, i odlučila kao u dispozitivu.

            Sastavni dio ove odluke su:

-         kopija katastarskog plana sa označenim zaštitnim zonama,

-         z.k. izvadak,  posjedovni list

-         fotodokumentacija

            Dokumentacija u prilogu odluke je javna i dostupna zainteresovanim licima. Uvid u dokumentaciju može da se izvrši na pismeni zahtjev Komisiji.

Korištena literatura

1.       Dopis broj A.N. 126-2/02, od 25.04.2002. godine dostavljen od strane Zavoda za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Bosne i Hercegovine,

2.       Arhiv BiH 172-1/66;  Muzej ZAVNOBiH-a u Mrkonjić-Gradu- Rekonstrukcija enterijera,

3.      Arhiv BiH;  Spomen-muzej Prvog zasjedanja ZAVNOBiH-a u Mrkonjić-Gradu- uređenje zgrade,

4.       Arhiv BiH; Skupština opštine Mrkonjić-Grad Muzeju revolucije u Sarajevu,

5.       Arhiv BiH; Finansiranje- održavanje spomen doma ZAVNOBiH u Mrkonjić-Gradu,

6.       Privatna dokumentacija dr. Dušana Otaševića

7.      Plan zgrade Doma ZAVNOBiH- a,

8.       Rekonstrukcija enterijera Muzeja ZAVNOBiH- a,

9.       Rekonstrukcija enterijera Muzeja ZAVNOBiH- a,

10.   Rekonstrukcija enterijera Muzeja ZAVNOBiH- a; pogled na pozornicu,

11.   Rekonstrukcija enterijera Muzeja ZAVNOBiH- a; pogled na lijevi zid,

12.   Rekonstrukcija enterijera Muzeja ZAVNOBiH- a; pogled na desni zid,

13.   Rekonstrukcija enterijera Muzeja ZAVNOBiH- a; pogled na zadnji zid,

14.   Rekonstrukcija enterijera Muzeja ZAVNOBiH-a; pogled na paravane i vitrinu kod ulaza,

15.   Rekonstrukcija sale u kojoj je održano Prvo zasjedanje ZAVNOBiH- a.