Konferencija za štampu, 35. sjednica

Konferencija za štampu održana je 27.11.2007. godine u 11.00 sati u Predsjedništvu Bosne i Hercegovine. Prisutne novinare je informirala Amra Hadžimuhamedović, član Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH je u toku 35. sjednice, održane od 20. do 27. novembra, razmatrala 20 prijedloga za proglašenje kulturnih dobara nacionalnim spomenicima. Doneseno je 12 odluka o proglašenju sljedećih dobara nacionalnim spomenicima Bosne i Hercegovine:

1. Arheološko područje – Rešetarica s ostacima ranokršćanske bazilike 5/6. st, nekropolom iz 9./10. st, srednjovjekovnom nekropolom-Kraljičin nasip i pokretnim naslijeđem, opština Livno, FBiH;
2. Arheološko područje – Zelena pećina - prahistorijsko pećinsko naselje, Blagaj, Grad Mostar, FBiH;
3. Arheološko područje – Otinovci-Kupres s ostacima crkava iz V, XV i XIX vijeka, opština Kupres, FBiH;
4. Graditeljske cjelina – Crkva Blagovijesti Presvete Bogorodice u Donjem Vukovskom kod Kupresa, opština Kupres, FBiH;
5. Historijska građevina – Zgrada Marijin Dvora i unutrašnje dvorište, opština Centar Sarajevo, FBiH;
6. Graditeljska cjelina – „Javno ljetno kupalište – Kupaje“ u Stocu, opština Stolac, FBiH;
7. Industrijsko naslijeđe – Proizvodnja soli u Tuzli, Grad Tuzla, FBiH;
8. Graditeljska cjelina – Musluk (Atik Ali-pašina) džamija u Foči, opština Foča, RS;
9. Historijski spomenik – Crkva sv Vasilija Velikog u Konjicu sa pokretnim naslijeđem (pet ikona), opština Konjic, FBiH;
10. Historijska građevina – Stara željeznička stanica u Banja Luci (Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske), Grad Banja Luka, RS;
11. Historijsko područje – Crkva sv. Varvare sa grobljem i nekropola sa stećcima u selu Strujići, opština Trebinje, RS;
12. Historijsko područje – Nekropola sa stećcima na lokalitetu Klupe i nekropola sa stećcima na lokalitetu Crkvenjak u Komarima, opština Kreševo, FBiH;

Za 3 dobra elaborirano je da ne ispunjavaju kriterije Komisije i donesene su negativne odluke. Između ostalih kriterija, dakle historijske, estetske, graditeljske i dokumentarne vrijednosti u tim slučajevima presudan je bio kriterij vremenskog određenja, jer su to uglavnom objekti koji su građeni nakon 1960. godine.

Komisija je svoju 35. sjednicu započela u Banjoj Luci, obilježavanjem završetka jednogodišnjih aktivnosti u banjalučkom regionu u sklopu projekta „Moja Bosna i Hercegovina – moje naslijeđe“. Taj projekat zapravo, u cijelom svom sadržaju, ima za cilj podići svijest kod djece o značaju kulturno-historijskog naslijeđa i o odgovornosti svakog od nas za svako dobro u Bosni i Hercegovini. Preko 300 djece u banjalučkom regionu sudjelovalo je na predavanjima, radionicama i predalo svoje radove na konkurs Komisije. Na završnoj svečanosti, uz scenske predstave koje su izveli u banjalučkom Pozorištu mladih, dobili su nagrade za svoje radove. Nagrade je u ime ambasadora SAD u BiH uručila Kimberly Murphy, ataše za kulturu u Američkoj ambasadi u Sarajevu. Cijeli taj projekat finansira se iz specijalnog fonda američkog ambasadora za naslijeđe.

Izraženo je zadovoljstvo što je crkva pravoslavnog manastira u Vozućoj iz XVI stoljeća, u narodu poznata kao crkva Vozućica, skinuta sa Liste ugroženog naslijeđa. Crkva je bila oštećena u ratu, a onda je usljed nezaštićenosti došlo do dodatnih oštećenja. Vlada Njemačke, preko Njemačke ambasade u Sarajevu, osigurala je sredstva u iznosu od 72.000 eura za taj projekat. Ista tolika sredstva, naknadno nešto uvećana, osigurala je Vlada FBiH, preko Federalnog ministarstva kulture i sporta. Projekat je izveden u suradnji između Zavoda za zaštitu spomenika u sastavu Federalnog ministarstva kulture i sporta i Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH.

U toku 35. sjednice, Komisija je primila upozoravajuće vijesti da se na prostoru ostataka najznačajnijeg sarajevskog hana, Tašlihana, već određeno vrijeme planira izgradnja. Postojali su planovi da se arheološki prostor Tašlihana podigne i da se ispod njega napravi garaža, a da se potom ti ostaci vrate na svoje mjesto. Takve aktivnosti nikako nisu u skladu sa režimom zaštite. I pored toga što je Komisija propisala vrlo stroge mjere zaštite, u toku su radovi (izljevanje betonskih temelja, sidrenje, postavljanje različitih ankera, vrlo duboki iskopi koji su oštetili dijelove zida Tašlihana i u velikoj mjeri ugrozili Bezistan koji je proglašen nacionalnim spomenikom) kojima je oštećen Tašlihan. Svi radovi odvijaju se iza visoke ograde, pa su i prisutni novinari zamoljeni za pomoć u sprječavanju uništavanja dva izuzetno značajna historijska spomenika, i to u vrijeme nastojanja uvrštavanja Sarajeva na Listu svjetske baštine. Istaknuto je da to nije put kojim se ide prema Listi svjetske baštine, već put kojim se pokazuje da Bosna i Hercegovina nije u stanju zaštititi ono što sama baštini. Ukoliko radovi ne budu odmah obustavljeni Komisija će podnijeti krivičnu prijavu.

Prisutni su obaviješteni o sastanku članova Komisije i predstavnika Međunarodnog komiteta crvenog križa, koji namjeravaju koncem januara 2008. godine u Bosni i Hercegovini, najvjerojatnije u Jajcu, organizirati konferenciju o razaranju kulturnog naslijeđa u međunarodnim i lokalnim sukobima i efikasnosti, odnosno neefikasnosti, Haške konvencije i Drugog protokola Haške konvencija.

Dalje je istaknuto da je Komisija upravo završila jedan značajan projekat finansiran iz sredstava Evropske unije. Radi se o Projektu integriranja kulturnog i prirodnog naslijeđa u razvoj turizma u hercegovačkom regionu. To je bio prvi projekat koji je Komisija implementirala po pravilima Evropske komisije i koji je u potpunosti finansiran sredstvima Evropske komisije. Vrijednost projekta je iznosila oko 200.000 eura, a projekat je podrazumijevao brojne aktivnosti na polju zaštite kulturno-historijskog naslijeđa u hercegovačkom regionu, te njegove prezentacije. U svrhu prezentacije su urađeni turistički vodiči i promotni CD-ovi sa filmovima i spotovima o kulturno-historijskom i prirodnom naslijeđu.

Amra Hadžimuhamedović je prisutnima predstavila Dinu Zulumovića, saradnika za odnose s javnošću u Komisiji. Dino Zulumović je postavljen za kontakt osobu (Focal point) za HEREIN projekat. To je projekat velikog portala, velike baze podataka o kulturno-historijskom naslijeđu koji uspostavlja Vijeće Evrope. Dino Zulumović je kratko pozdravio prisutne novinare i istakao da su vrata Komisije otvorena svakome ko se interesira i ko želi raditi na pitanjima zaštite kulturnog, historijskog i prirodnog naslijeđa.

Amra Hadžimuhamedović je novinarima odgovorila na pitanja vezana za procesuiranje krivičnih prijava. Radi se o krivičnim prijavama za Turhan Emin-begovu džamiju u Ustikolini i nezakonito sagrađene križeve u Tvrđavi u Stocu. Komisija je u vezi s tim, u protekloj godini održala sastanak sa kantonalnim tužiteljima (nažalost, tužitelji iz Republike Srpske se zbog praznika nisu mogli uključiti u taj sastanak) i brojna pitanja koja su oni postavili ukazala su na to da Zakon o zaštiti kulturno-historijskog naslijeđa i primjena odredbi Aneksa 8 u vezi sa krivičnim zakonom nisu u potpunosti jasni. Neposredno nakon tog sastanka, Glavni kantonalni tužitelj u hercegovačko-neretvanskom kantonu je počeo procesuirati neke krivične prijave u Stocu i Blagaju, a u Zenici je spriječeno rušenje džamije koja je zaštićena kao nacionalni spomenik. Dogovoreno je da se održi jedan seminar na kojem će i predstavnici Komisije i tužitelji utvrditi na koji način efikasnije procesuirati krivične prijave.

Trideset peta sjednica Komisije završena je 27.11.2007. godine u 12:00 sati.