Konferencija za štampu, 37. sjednica

Konferencija za štampu održana je 1. aprila.2008. godine u 12.00 sati u Predsjedništvu Bosne i Hercegovine. Amra Hadžimuhamedović, predsjedavajuća Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, informirala je novinare o zaključcima Komisije.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, je u toku 37. sjednice, održane od 28. marta do 1. aprila u Sarajevu, razmatrala 19 dosijea za proglašenje kulturnih dobara nacionalnim spomenicima. Doneseno je 13 odluka o proglašenju sljedećih dobara nacionalnim spomenicima Bosne i Hercegovine:

-          Arheološko područje – Neolitsko naselje Lug, opština Goražde, FBiH;

-          Historijsko područje – Stari grad Kamengrad, opština Sanski Most, FBiH;

-          Historijski spomenik – most u Starom Majdanu (poznat kao Rimski Most), opština Sanski Most, FBiH;

-          Historijski spomenik „Mramorje” – grupa od 39 stećaka  u Donjim Čevljanovićima, opština Ilijaš, FBiH;

-          Historijsko područje – Pravoslavna crkva Kostadinovica (Crkva posvećena sv. Konstantinu i Jeleni) sa nekropolom sa stećcima u Gomiljanima, opština Trebinje, RS;

-          Grupa spomenika  – šest prahistorijskih grobnih gomila (tumulusa) u Gomiljanima, opštiina Trebinje, RS;

-          Mjesto i ostaci historijske građevine – Firuz-begov hamam, opština Stari grad Sarajevo, FBiH;

-          Historijska građevina – Crkva sv. Josipa na Marijin Dvoru, opština Centar Sarajevo, FBiH;

-          Historijska građevina – Crkva sv. Ante Padovanskog u Busovači, FBiH;

-          Historijski spomenik – Gradska tržnica (Markale, ili Markthalle), opština Stari grad Sarajevo, FBiH;

-          Historijski spomenik – Musafirhana (Salihagića kuća) u Fojnici, FBiH;

-          Historijska građevina – Zgrada zemaljske vlade II (Zgrada željeznica), opština Centar Sarajevo, FBiH;

-          Graditeljska cjelina – Hadžiahmetovića kula u Mostaćima kod Trebinja, RS;

Jedan od prezentiranih dosijea predstavlja vrlo obimno istraživanje ambijentalne cjeline – Titova ulica u Sarajevu za koju je podnesena peticija prije dvije godine.

U toku sjednice, Komisija je tri dobra uvrstila na Listu ugroženih spomenika Bosne i Hercegovine. Dobra koja su ovaj put uvrštena na Listu zapravo pokazuju razloge za zabrinutost svih u Bosni i Hercegovini o stanju stećaka u dijelovima Bosne i Hercegovine koji su manje dostupni, odnosno u selima. Komisija je ovaj put razmatrala odluke za nekoliko nekropola u općinama Ilijaš i Olovo i sa velikim iznenađenjem utvrđeno je da se nekropole nekontrolirano uništavaju. Razmatranje tih slučajeva je usmjerilo Komisiju na donošenje odluke da se hitno pristupi procesu pripreme nominacionog fajla za upis stećaka u Bosni i Hercegovini (serijska nominacija, odnosno nominacija većeg broja lokaliteta) na Listu svjetske baštine. Na Listu ugroženih spomenika uvrštena je i Musafirhana u Fojnici. Ona je danas jedna od rijetkih sačuvanih musafirhana u Bosni i Hercegovini. Potpuno je napuštena, izložena uništavanju. Iz nje su već pokradeni vrijedni prijepisi Kur'ana iz XVII i XVIII stoljeća, levhe i pokretna dobra. Zaključeno je da je Musafirhanu neophodno što prije staviti u funkciju, dakle revitalizirati je i staviti u službu razvoja turizma u Fojnici, i time je sačuvati.

Razmatrajući slučajeve ugroženog naslijeđa zaključeno je da je neophodno usvojiti metodologiju praćenja stanja ugroženih dobara, koja će osigurati izradu baze podataka o stanju ugroženih kulturnih dobara u Bosni i Hercegovini. Trenutno se na Listi ugroženog naslijeđa nalazi 55 dobara. Istaknut je slučaj Gazanferija džamije u Banjoj Luci na kojoj su počeli radovi rekonstrukcije koje je obustavila Inspekcija Republike Srpske, s obzirom da se radovi odvijaju potpuno u neskladu sa Odlukom Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika. Istaknut je još jedan slučaj koji se ponavlja već treći put, odnosno slučaj izuzetno vrijednog spomenika, Tašlihana, kojim se Komisija bavi već 6 mjeseci. Tašlihan je drugi han po starosti u Sarajevu, koji predstavlja neku vrstu embriona sarajevske čaršije, dio velikog vakufa Gazi Husrev-bega, najznačajnijeg zakladnika sarajevskih javnih zaklada, koji je u potpunosti uništen. Ostaci Tašlihana koji su dokumentirani i proglašeni nacionalnim spomenikom, uništeni su. Ono što posebno uznemirava Komisiju jeste da je uništavanje Tašlihana provedeno formalno u okviru Zakona, odnosno Zakon je u ovom slučaju korišten kao instrument, ili zloupotrijebljen kao instrument za uništavanje jednog od najznačajnijih spomenika naslijeđa u Bosni i Hercegovini.

Parlament Bosne i Hercegovine je prvi put u 2008. godini usvojio budžet Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine. Budžet iznosi 200.000 KM i bit će utrošen na početne radove na spasavanju od daljeg propadanja sljedećih ugroženih spomenika: Stari grad Stolac; džamija u Vitini; crkva Svetog Đorđa u Gomiljanima; Sulejmanpašina kula u Odžaku, općina Bugojno; i Franjevački samostan i crkva Svetog Ive u Kraljevoj Sutjesci. Osim tih sredstava, Parlament je utvrdio da se odobre sredstva od 127.000 KM za provođenje interventnih mjera zaštite ili za istražne radove, snimanje objekata koji se nalaze na Prioritetnoj listi za interveniranje Vijeća Evrope u Bosni i Hercegovini, koja obuhvata 20 spomenika; 10.000 KM za provođenje Pilot projekta lokalnog razvoja Donja Dolina Bardača (taj projekat financira više ministarstava i institucija na entitetskoj i državnoj razini i dvije općine); kao i 53.000 KM za provedbu interventnih aktivnosti vezanih za Plan upravljanja historijskom jezgrom Blagaja. U toku sjednice je Komisija primila odluku Vijeća ministara da je neophodno financirati 3 religijska spomenika koja su istovremeno i nacionalni spomenici, odnosno objekti od najvećeg kulturnog značaja za Bosnu i Hercegovinu. To su Ferhadija džamija u Banjoj Luci, Saborna crkva u Mostaru i Samostan u Plehanu, što također predstavlja dodatnu potvrdu da su donositelji odluka u Bosni i Hercegovini odlučili da je naslijeđe važno. Odlučeno je da se svake godine za ta tri objekta izdvoji po 600.000 KM.