Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na osnovu člana V stav 4 Aneksa 8 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i člana 39. stav 1 Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 4. do 6. februara 2013. godine, donijela je:

O D L U K U

I

Istorijska građevina – Crkva Svetog Ilije Proroka u Maglaju proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: nacionalni spomenik).

Nacionalni spomenik čini objekat crkve. Na pokretnu imovinu crkve ne primjenjuju se mjere zaštite utvrđene ovom odlukom.         

Nacionalni spomenik se nalazi na prostoru označenom kao k.č. 1536 (novi premjer), što odgovara k.č.  509/1 i 510/1 (stari premjer), k.o. Maglaj, posjedovni list broj 1474/05, z.k. uložak broj 1228, opština Maglaj, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina.

Na nacionalni spomenik se primjenjuju mjere zaštite utvrđene Zakonom o provedbi odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (“Službene novine Federacije BiH”, br. 2/02, 27/02, 6/04 i 51/07).

II

Vlada Federacije Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Vlada Federacije) dužna je da obezbijedi pravne, naučne, tehničke, administrativne i finansijske mjere za zaštitu, konzervaciju i prezentaciju nacionalnog spomenika.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika (u dalnjem tekstu: Komisija) utvrdiće tehničke uslove i obezbijediti finansijska sredstva za izradu i postavljanje informacione ploče sa osnovnim podacima o spomeniku i odluci o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom.

III

S ciljem trajne zaštite nacionalnog spomenika, na prostoru definisanom u tački I stav 3 ove odluke, utvrđuju se sljedeće mjere zaštite:

-       dozvoljeni su isključivo konzervatorsko-restauratorski radovi, radovi tekućeg održavanja, radovi koji će obezbijediti održivu upotrebu objekta, kao i radovi koji imaju za cilj prezentaciju spomenika, uz odobrenje federalnog ministarstva nadležnog za prostorno uređenje i stručni nadzor nadležne službe zaštite naslijeđa na nivou Federacije Bosne i Hercegovine;

-       nije dozvoljeno izvođenje radova koji bi mogli utjecati na izmjenu područja, kao ni postavljanje privremenih objekata ili stalnih struktura čija svrha nije isključivo zaštita i prezentacija nacionalnog spomenika;

-       na susjednim parcelama označenim kao k.č. 1534, 1537 i 1543 dozvoljena je izgradnja objekata maksimalne spratnosti P+1, maksimalnih gabarita 10x12 m i maksimalne visine 6,50 m do početka krovišta.

IV

Stavljaju se van snage svi provedbeni i razvojni prostorno-planski akti u dijelu u kome su suprotni odredbama ove odluke.

V

Svako, a posebno nadležni organi Federacije Bosne i Hercegovine, kantona, gradske i opštinske službe, suzdržaće se od preduzimanja bilo kakvih radnji koje mogu da oštete nacionalni spomenik ili dovedu u pitanje njegovu zaštitu.

VI

Ova odluka dostaviće se Vladi Federacije, federalnom ministarstvu nadležnom za prostorno uređenje, nadležnoj službi zaštite naslijeđa na nivou Federacije Bosne i Hercegovine i opštinskim organima uprave nadležnim za poslove urbanizma i katastra, radi provedbe mjera utvrđenih u tačkama II - IV ove odluke, te nadležnom opštinskom sudu radi upisa u zemljišne knjige.

VII

Sastavni dio ove odluke je obrazloženje sa pratećom dokumentacijom, koje je dostupno na uvid zainteresovanim licima u prostorijama i na veb stranici Komisije (http://www.kons.gov.ba).

VIII

Prema članu V stav 4 Aneksa 8 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, odluke Komisije su konačne.

IX

Ova odluka stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku BiH“.

Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović i Ljiljana Ševo.

Broj: 06.2-02.3-53/13-7

5. februara 2013. godine

Sarajevo

Predsjedavajuća Komisije   

Ljiljana Ševo

O b r a z l o ž e n j e

I – UVOD

Na osnovu člana 2 stav 1 Zakona o provedbi odluka Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, „nacionalni spomenik“ je dobro koje je Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika proglasila nacionalnim spomenikom, u skladu sa članovima V i VI Aneksa 8 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, kao i dobra upisana na Privremenu listu nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine („Službeni glasnik BiH“, broj 33/02), sve dok Komisija ne donese konačnu odluku o njihovom statusu, a za što ne postoji vremensko ograničenje i bez obzira da li je za dotično dobro podnesen zahtjev.

Srpska pravoslavna crkvena opština Maglaj podnijela je Komisiji, dana 19.03.2004. godine, prijedlog/peticiju za proglašenje dobra Crkva Svetog Proroka Ilije u Maglaju nacionalnim spomenikom BiH.

U skladu sa odredbama Zakona, a na osnovu člana V stava 4 Aneksa 8 i člana 35. Poslovnika o radu Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, Komisija je pristupila provedbi postupka za donošenje konačne odluke za proglašenje dobra nacionalnim spomenikom.

Izjava o značaju dobra

Crkva Svetog Proroka Ilije u Maglaju sagrađena je u periodu od 1906. do 1908. godine u duhu istoricizma. Jedna je od mnogih crkava sagrađenih krajem XIX i početkom XX vijeka od kojih je ralativno mali broj ostao sačuvan. Pripada tipu jednobrodne zasvođene građevine koja ima bočne pjevnice, zvonik na zapadnoj strani i apsidu na istočnoj strani. Zidana je od opeke  i kamena.

Usljed ratnih dejstava u periodu 1992-1995. godine, objekat crkve je devastiran,  tako da su ostali sačuvani samo dijelovi zidova. Obnovom crkve vraćeni su izvorni oblik i namjena, a samim tim i sakralnost prostora. Crkva je kao sakralni spomenik važna za istoriju grada Maglaja. Svojim položajem ističe se kao značajan element u gradskom ambijentu. Objekat je rehabilitovan na istoj lokaciji, na temeljima i zidovima ranijeg objekta, u istim gabaritima, na osnovu prethodno izvršenih istražnih radova koji su obuhvatili mjerenja ostataka objekta i analizu starih fotografija.

II – PRETHODNI POSTUPAK

U postupku koji prethodi donošenju konačne odluke o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom izvršen je uvid u:

-       dokumentaciju o lokaciji imovine i sadašnjem vlasniku i korisniku dobra (kopija katastarskog plana, zemljišno-knjižni izvadak i prepis posjedovnog lista).

-       sadašnje stanje i namjenu dobra, uključujući opis i fotografije, podatke o rušenju objekta u toku rata, podatke o intervencijama na rehabilitaciji kao i o projektu, materijalima i načinu gradnje objekta prilikom njegove rehabilitacije.

-       istorijsku, arhitektonsku i drugu dokumentarnu građu o dobru, koja je data u popisu korištenja dokumentacije u sklopu ove odluke.

-       podatke o dosadašnjoj zakonskoj zaštiti dobra.

-       stav vlasnika u pismenoj formi koji je potpunosti saglasan o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom BiH.

Prema odredbi člana V stav 2 Aneksa 8 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini i člana 37. Poslovnika o radu Komisije, prije donošenja konačne odluke o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom, Komisija će pružiti mogućnost vlasniku predloženog nacionalnog spomenika, podnosiocu peticije, institucijama nadležnim za očuvanje naslijeđa, stručnim i naučnim institucijama, stručnjacima i naučnicima, kao i drugim zainteresovanim licima da iznesu svoje stavove. U skladu s tim, Komisija je preduzela sljedeće aktivnosti:

-       u „Službenom glasniku BiH“ broj 103/12 od 24.01.2013. godine objavljeno je Obavještenje o pokretanju postupka proglašenja pomenutog dobra nacionalnim spomenikom, te poziv vlasnicima i drugim zainteresovanim fizičkim i pravnim licima, tijelima i institucijama da u roku od 30 dana dostave Komisiji svoje stavove u vezi proglašenja dobra nacionalnim spomenikom“. 

-       dopisom br. 06.2-35.2—5/12-36, od 28.02.2012. godine zatraženo je dostavljanje dokumentacije i stavova u vezi proglašenja Crkve Svetog Proroka Ilije u Maglaju od: Srpske pravoslavne crkvene opštine Maglaj; Opštine Maglaj organ uprave nadležan za poslove urbanizma i katastra; Opštinskog suda u Maglaju; Federalnog ministarstva prostornog uređenja; Zavoda za zaštitu spomenika u sastavu Federalnog ministarstva kulture i sporta.

Do donošenja ove odluke, Komisiji je dostavljena sljedeća dokumentacija:

-       Dopisom br. 03-23-2-272/12 od 02.03.2012. godine Federalno ministarstvo prostornog uređenja obavijestilo je Komisiju za očuvanje nacionalnih spomenika da ne raspolaže podacima niti dokumentacijom za navedeno dobro.

-       Dopisom broj 07-40-4-1668-1/12 od  06.03.2012. godine Zavod za zaštitu spomenika u sastavu Federalnog ministarstva kulture i sporta dostavio je za Crkvu Svetog Proroka Ilije u Maglaju kopije nacrta iz Sanacionog elaborata iz 2003. godine: osnovu, presjek, četiri fasade i dvije fotografije iz 1998. godine.

-       Dopisom od 02.03.20012. godine Srpska pravoslavna crkvena opština Maglaj dostavila je sljedeću dokumentaciju za Crkvu Svetog Proroka Ilije u Maglaju:

-       Kopiju katastarskog plana broj 14 od 14.03.2012. godine

-       Izvod iz Posjedovnog lista 1474/05 od 14.03.2012. godine

-       Zemljišno-knjižni izvadak broj 1228, 1229 i 1230.

-       Fotodokumentaciju iz 2003. godine.

-       Tekstualni dio Glavnog projekta, Rekonstrukcija-sanacija Pravoslavne crkve Sv. Proroka Ilije u Maglaju iz 2003. Godine urađen od strane FABING Sarajevo, projektovanje, inženjering, konsalting.

Na osnovi uvida u prikupljenu dokumentaciju i stanje dobra, utvrđeno je sljedeće:

1. Podaci o dobru

Lokacija

Crkva Svetog Ilije Proroka nalazi se u novom dijelu grada Maglaja, na lijevoj obali rijeke Bosne.

Nacionalni spomenik se nalazi na prostoru označenom kao k.č. broj 1536 (novi premjer), što odgovara k.č. broj 509/1 i 510/1 (stari premjer), k.o. Maglaj, z.k. uložak broj 1228; posjedovni list broj 1474/05; opština Maglaj, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina.

Istorijski podaci(1)  

Poslije teških borbi koje su trajale od 03. do 05. augusta 1878. godine, Maglaj dolazi pod austrougarsku upravu. Za vrijeme austrougarske uprave ukupna ekonomsko-socijalna struktura društva u BiH se mijenjala, a sve do Prvog svjetskog rata nije bila izdiferencirana seoska i gradska privreda. Godine 1878. Maglajem prolazi pruga koja je spajala Bosanski Brod sa Sarajevom, a iste godine 15. oktobra otvorena je poštanska i telegrafska stanica. Godine 1909. gradi se željeznički most na pruzi Brod-Sarajevo.

Savremeno doba kao i industrijski razvoj definisali su konačan izgled Maglaja sa starim dijelom grada koji se nalazio na desnoj i novim naseljem na lijevoj obali rijeke Bosne koji su funkcionalno, arhitektonski, istorijski i ambijentalno bile sasvim različite strukture.

Maglajska parohija osnovana je rješenjem Mitropolije dabro-bosanske u Sarajevu 1883. g. Parohiju je prvi služio prota Serafim Marković iz Vozuće koji je umro je 15. novembra 1886. Iste godine rješenjem Konzistorije u Sarajevu od 27. novembra postavljen je za paroha maglajskog Simo Bjelajac. Parohija u to vrijeme nije imala svoju crkvu. Žitelji maglajske parohije riješili su u Maglaju sagraditi crkvu, tako da je izgradnja crkve Svetog Ilije Proroka započeta 1906. godine i trajala je do 1908. godine kad je crkva i osvećena. Crkva je izgrađena u duhu istoricizma, uz primjenu generalnih elemenata vizantijske srednjovjekovne arhitekture, koja je karakteristična za sakralne objekte pravoslavne provinijencije sa kraja XIX i početka XX vijeka. U toku ratnih dejstava od 1992. do 1995. godine objekat crkvre Svetog Ilije Proroka u Maglaju granatiranjem i paljenjem je znatno devastiran. Zvonik je u gornjem dijelu bio urušen a krovna konstrukcija spaljena. Preostali zidovi objekta su se urušili usljed utjecaja atmosferalija. 

Rehabilitacija crkve započeta je prvom polovinom 2003. godine, a crkva je osvećena od strane Episkopa Zvorničko-tuzlanskog gospodina Vasilija Kačavende 30. septembra 2007. godine.

2. Opis dobra(2)  

Crkva Svetog Ilije Proroka pripada tipu jednobrodne zasvođene građevine koja ima bočne pjevnice, zvonik na zapadnoj strani i apsidu na istočnoj strani.

Crkva je orijentisana dužom stranom u pravcu istok-zapad i ima pravougaonu osnovu čije vanjske dimenzija iznose cca 11,0 x 15,1 m (dužina mjerena sa apsidom). Zidovi crkve izrađeni su od kamena i opeke. Nakon devastacije objekta usljed ratnih dejstava, djelom su korišteni preostali zidovi. Zidovi centralnog dijela crkve su bili uništeni cca 50 cm mjereno od vijenca prema terenu. Zidovi zvonika  kao i sjeverni i južni  zid crkve do nivoa 2,5 m od kote terena bili ozidani lomljenim kamenom, dok su ostali zidovi zidani opekom. Debljina južnog i sjevernog zida iznosi od 76 - 84 cm, debljina zapadnog zida iznosi cca 80 cm, dok su zidovi apside debljine cca 62 cm. Svi unutrašnji i vanjski zidovi crkve su malterisani i bojeni. 

Centralni dio crkve je zasvođen i natkriven dvovodnim krovom. Pjevnice i apsida su prekrivene zasebnim poligonalnim krovovima. Komplet krovna konstrukcija izrađena je od drveta a krovni pokrivač od bakrenog lima.

            Na crkvi postoje dva portala. Glavni portal se nalazi na zapadnoj strani, a sporedni se nalazi na južnoj strani objekta. Portal na južnoj strani se rjeđe  koristi i preko njega je omogućen ulaz direktno u prostor naosa. Portali se završavaju lučno i obrađeni su jednostavnom dekoracijom. Glavni portal je uvučen u odnosu na ravan fasade i raskošnije je dekorisan u odnosu na bočni portal. Portal je uokviren polukružnim lukom koji povezuje dva bočna pilastra. Pilastri, visine cca 2,0 m usječeni su u stubove zvonika iz kojih izlaze za oko ¾ svog obima. Stablo stuba visine 167 cm i prečnika 15 cm, obrađeno je bez dekoracija. Kapitel je obrađen u vidu voluta. Dimenzije vrata iznose cca 150x220 cm. Vrata su masivna, dvokrilna, izrađena od drveta, pravougaonog oblika, a iznad njih se nalazi polukružni dio takođe izrađen od drveta. Vrata su jednostavne izrade, bez dekoracije. Površina krila vrata je podijeljena na dva polja: kvadratno u donjoj zoni i pravougaono u gornjoj zoni. Bočni portal se sastoji od  masivno izrađenih krila vrata i polukružnog gornjeg dijela izrađenog od drveta. Dimenzije vrata su 110x220 cm. Vrata su drvena, pravougaonog oblika.

Unutrašnji prostor crkve čine: priprata iznad koje se nalazi galerija, zatim molitveni prostor (naos) i oltarski prostor koji je smješten u apsidi.

Priprata se nalazi na zapadnoj strani objekta i u nju se pristupa preko glavnog ulaza. U centralnom dijelu priprate, oivčenom stubovima zvonika pozicioniran je glavni ulaz u crkvu. Priprata nije posebno odvojena i sa naosom čini jedinstven prostor. Pravougaonog je oblika, natkrivena je galerijom, tako da je u vizuelnom smislu naglašena. Unutrašnje dimenzije priprate iznose 8,25x1,85 m. Dva masivna stuba zvonika, u njegovom prizemnom dijelu, raščlanjuju prostor priprate na tri dijela: centralni (ulazni dio) i dva bočna, koji su smješteni sa lijeve i desne strane od ulaza. Stubovi su kvadratne osnove dimenzija 80x80 cm. U centralnom dijelu, na visini galerije, stubovi su međusobno povezani polukružnim lukom. U sjevernom dijelu priprate, uz vanjski zid crkve, smješteno je drveno stepenište koje vodi na galeriju. Širina stepenišnog kraka iznosi cca 98 cm, a gazište je 25 cm širine. Ograda stepeništa je drvena.

Galerija je otvorenog tipa i konstruktivno se oslanja na stubove zvonika i vanjske zidove priprate. Stubovi zvonika nastavljaju se i na galeriji. Galerija služi za smještaj crkvenog hora i za pristup crkvenom zvonu u zoni unutar zvonika. Domenzije galerije iznose cca 8,25x3,35 m, dok je njena svijetla visina cca 2,0 m. Debljina međuspratne drvene konstrukcije galerije sa završnom obradom od brodskog poda iznosi 57,5 cm. Ograda i rukohvati galerije su drveni i obrađeni su na isti način kao i kod stepeništa.

Molitveni prostor (naos) zauzima centralni dio crkve. U odnosu na pripratu, prostor je proširen bočnim pjevničkim prostorima koje se nalaze na južnom i sjevernom zidu objekta, a njihova širina iznosi cca 45 cm. Širina naosa, na dijelu gdje  se nalaze pjevnice, iznosi cca 9,15 m. Prostor naosa je zasvođen krstatstim svodom. Visina svoda iznosi cca 7,40 m. Na istočnoj strani naosa u pravcu podužne osovine crkve smješten je polukružni amvon.

Oltarski prostor (svetište) je u odnosu na naos crkve izdignut za visinu jednog stepenika čija visina iznosi 10 cm. Svetište je od naosa odvojeno drvenim ikonostasom. Oltarski prostor sa proskomidijom, đakonikonom i časnom trpezom smješten je u prostor apside, koji je nadsvođen plouobličastim svodom. Proskomidija i đakonikon su izrađeni kao niše na istočnom zidu, širine 70 cm i dubine 35 cm. Centralno mjesto u oltaru zauzima časna trpeza koja je izrađena od kamena i čije dimenzije iznose cca 80x70 cm.

Fasade su malterisane, dekorisane su vertikalnom profilacijom širine cca 50 cm na svim uglovima vanjskih zidova. Polukružna profilacija je urađena iznad svih vrata i prozorskih otvora na objektu. Visina vanjskih zidova crkve, mjerena od kote terena do početka krova, iznosi cca 6,50 m, a visina sljemena dvovodnog krova je 10,20 m. Sokl je izrađen od kamena i njegova visina je 50 cm.

Južna i sjeverna fasada objekta na dijelu priprate imaju po jedan prozor dok se na dijelu pjevnica nalaze dva drvena prozora. Prozori su dimenzija cca 70x200 cm i imaju lučni završetak. Na perimetralnim zidovima priprate izvedene su polukružno završene slijepe niše. Na južnoj i sjevernoj fasadi nalazi se po jedan manji polukružni prozor iznad kojih je smješten slijepi okulus. Na južnom zidu nalaze se jednokrilna drvena vrata. Na istočnoj strani crkve izvedena je trostrana apsida čiji unutrašnji poluprečnik iznosi cca 2,4 m. Visina zida apside, mjerena od kote terena do početka krovišta, iznosi cca 4,45 m. Krov apside ima kupasti oblik i njegov vrh se završava cca 1,5 m ispod sljemena dvovodnog krova crkve i prekriven je bakrenim limom. Na apsidi se nalaze tri prozorska otvora koja se polukružno završavaju. Prozori su raspoređeni na tri stranice apside i njihova dimenzija iznosi cca 70x125 cm. Na zapadnoj fasadi objekta, u donjoj zoni, nalaze se dva lučno završena prozorska otvora dimenzija cca 80x120 cm koja su simetrično postavljena u odnosu na zvonik. Na dijelu zvonika, iznad glavnog ulaza, smještena je bifora. Bifora je sastavljena od dva jednokrilna, drvena prozora pravouganog oblika, polukružno završena. Iznad bifore nalazi se slijepi okulus koji je dekorisan. 

U osovini crkve, na njenom zapadnom pročelju, nalazi se zvonik. Zvonik predstavlja monumentalni toranj kvadratne osnove koji je postavljen na četiri masivna stuba. Dimenzije zvonika iznose 2,4x2,4 m, a visina tornja iznosi cca 17,5 m. Zidovi zvonika su izrađeni od opeke čija debljina iznosi 85 cm. Kupola je postavljena na vitki, osmostrani tambur. Krov zvonika je prekriven plitkom kupolom koja je izrađena od drveta, a prekrivena je bakrenim limom. U dijelu zvonika koji ima oktogonalnu osnovu smješteno je zvono, a na svim oktogonalnim stranama nalazi se po jedan prozorski otvor sa žaluzinama koji se lučno završava. Visina zvonika do tjemena kupole iznosi cca 14,40 m a  krst na vrhu crkve koji je izrađen od kovanog željeza je visine 2,00 m. Na zapadnom zidu zvonika, iznad drvenog portala, smještena je bifora iznad koje se nalazi kružno zatvoreno udubljenje. Ukrasni luk iznad bifore kao i kružno udubljenje profilisani su plitkom geometrijskom plastikom u fasadnom malteru. 

Opis ikonostasa(3)

Ikonostas crkve sv. Ilije u Maglaju izrađen je tokom 2007. godine. Ram ikonostasa izradio je Zdravko Popović iz Banje Luke, a ikone Goran Pešić, ikonopisac i freskopisac iz Istoka (Srbija, Metohija). 

Ram ikonostasa je izrađen od drveta. Na ram su pričvršćene ikone, rađene na lesonitu sa predstavama različitih scena. U kompozicionom pogledu raspored ikona na ikonostasnoj pregradi se može podijeliti na dvije horizontalne cijeline.

•           Donja horizontalna cjelina posmatrana u pravcu S→J

1. Sv. prorok Ilija

2. Sv. arhanđel Mihajlo

3. Bogorodica sa Hristom

4. Carske dveri sa scenom Blagovijesti

5. Hritos Pantokrator

6. Sv. arhiđekon Stefan

7. Sv. Jovan krstitelj

•           Gornja horizontalna cjelina posmatrana u pravcu S→J

1. Sv. Nikolaj

2. Sv. Simeon  Bogoprimac

3. Sv. apostoli Petar i Pavle

4. Sv. Luka

5. Sv. Vasilije Ostroški

6. Tajna večera

7. Rođenje Presvete Bogorodice

8. Sv. Sisoje

9. Sv. velikomučenik Georgije

10. Vaskrsenje Lazarevo

11. Sv. Vasilije Veliki

Iznad scene Tajna večera postavljen je krst.

Svod crkve je tokom 2007. i 2008. godine oslikan. Oslikavanje je radio Goran Pešić, ikonopisac i freskopisac iz Istoka (Srbija, Metohija). Do 2012. godine oslikan je prostor apside i naosa crkve.

Takođe, 2007. godine načinjen je Hristov grob sa scenom Vaznesenja Hristovog (Rad Zdravka Popovića iz Banje Luke) i vladičanski tron sa predstavom Sv. Nektarija episkopa (rad Save Živkovića). 

3. Dosadašnja zakonska zaštita

Objekat Crkva Svetog Ilije Proroka u Maglaju nije bio upisan u Registar nepokretnih spomenika kulture od strane Zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog naslijeđa BiH i nije uživao režim zaštite. 

4. Istraživački i konzervatorsko-restauratorski radovi

U toku ratnih dejstava objekat Crkva Svetog Ilije Proroka u Maglaju granatiranjem i paljenjem je znatno devastiran. Zvonik je u gornjem dijelu potpuno urušen (krov i tambur), a krovna konstrukcija objekta je spaljena. Sva vrata i prozorski okviri su spaljeni. Zidovi crkve su urušeni u gornjem dijelu i to 50 cm od početka krovnog vijenca prema terenu. Preostali zidovi objekta su se urušili usljed utjecaja atmosferalija, a malter je otpao na svim zidovima.

Radovi na rekonstruciji objekta rađeni su prema dokumentaciji Glavnog projekta Rekonstrukcija-sanacija Pravoslavne crkve Sv. Proroka Ilije u Maglaju iz 2003. godine urađen od strane FABING Sarajevo, projektovanje, inženjering, konsalting.

Izradi ovog projekta predhodio je projekat konzervatorsko-restauratorskih radova kojeg je izradio Zavod za zaštitu spomenika u sastavu Federalnog ministarstva kulture i sporta.

5. Sadašnje stanje dobra

Objekat je u dobrom stanju, kako u eksterijeru tako i u enterijeru.

6. Specifični rizici

Nema specifičnih rizika koji ugrožavaju objekat Crkve Svetog Ilije Proroka u Maglaju.

III – ZAKLJUČAK

Primjenjujući Kriterije za proglašenje dobara nacionalnim spomenicima („Službeni glasnik BiH“, br. 33/02 i 15/03), Komisija je donijela odluku kao u dispozitivu. Odluka je zasnovana na sljedećim kriterijima:

A.         Vremensko određenje (dobra nastala od praistorije do 1960. godine)

B.         Istorijska vrijednost

C.         Umjetnička ili estetska vrijednost

i.          Kvalitet obrade

ii.          Kvalitet materijala

iii.         Proporcije

v.         Vrijednost detalja

E.         Simbolička vrijednost

ii.          Sakralna vrijednost

v.         Značaj za identitet grupe ljudi

F.         Ambijentalna vrijednost

iii.         Objekat ili skupina objekata je dio cjeline ili područja

G .        Izvornost

i.          Oblik i dizajn

ii.          Materijal i sadržaj

v.         Položaj i smještaj u prostoru

I .         Cjelovitost (cjeline, područja, zbirka)

iii.         Zaokruženost (kompletnost)

Sastavni dio ove odluke su:

-       Kopija katastarskog plana, razmjera 1:1000, broj plana 14, k.č. broj: 1536, Katastarska opština Maglaj, Opština Maglaj, Zeničko-dobojski kanton, Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina; Izdala Služba za urbanizam, geodetske i imovinsko-pravne poslove, Opština Maglaj, dana 14.03.2012. godine.

-       Izvod iz posjedovnog lista 1474/05, Izdala Služba za urbanizam, geodetske i imovinsko-pravne poslove, Opština Maglaj, dana 14.03.2012. godine.

-       Zemljišno-knjižni izvadak, z.k. izvaci: 1228, 1119 i 1230 (za k.č. 509/ i 510/1 stari premjer), Katastarska opština Maglaj, Izdao Opštinski sud Zavidovići, Zemljišnoknjižni ured/kancelarija, 16.03.2012. godine.

-       Fotodokumentacija

-       Fotografije postojećeg stanja Crkva Svetog Proroka Ilije u Maglaju snimljene su u martu mjesecu 2012. godine, a fotografisale saradnice iz Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika.

-       Tehnička dokumentacija

-       Zavod za zaštitu spomenika u sastavu Federalnog ministarstva kulture i sporta dostavio je kopije nacrta za Crkvu Svetog Proroka Ilije u Maglaju koje su dio Sanacionog elaborata iz 2003. godine i to: osnovu, presjek i četiri fasade.

-       Srpska pravoslavna crkvena opština Maglaj dostavila je dokumentaciju za Crkvu Svetog Proroka Ilije u Maglaju: tekstualni dio Glavnog projekta Rekonstrukcija-sanacija Pravoslavne crkve Sv. Proroka Ilije u Maglaju iz 2003. Godine urađen od strane FABING Sarajevo, projektovanje, inženjering, konsalting.

Korišćena literatura

U toku vođenja postupka proglašenja istorijske građevine – Crkva Svetog Ilije Proroka u Maglaju nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine,  korišćena je sljedeća literatura:

1900.    Mihályi, Máramarosi diplomák a XIV. és XV. századbόl. Máramaros-Sziget 1900.

1951.    Kreševljaković, Hamdija. Prilozi povjesti bosanskih gradova pod turskom upravom. Sarajevo –II (1951).

1965.    Bojanovski, Ivo. “Stari grad Maglaj: Istraživački i konzervatorski radovi 1962. i 1963. g.”, Naše starine. Sarajevo – X (1965).

1980.    Kreševljaković, Hamdija. Kapetanije u Bosni i Hercegovini, 2. Izdanje. Sarajevo: Svjetlost, 1980.

1999.    Ljuca, Adin. Maglaj na tragovima prošlosti. Prag: 1999.

Novi zavjet, prevod Svetog arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve 1997. http://www.rastko.org.yu/bogoslovlje/novi_zavet/jevandjelije_po_mateju.html od 31.10.2008.